ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਹਾਰਟ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

Image Credit source: Getty Images

ਵਧਦਾ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਿਹਤ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਡਿੱਗਦੇ ਤਾਪਮਾਨ, ਭਾਰੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਧੂੰਏਂ ਅਤੇ ਧੂੜ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ AQI ਵਿਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਟ੍ਰੈਫਿਕ, ਪਟਾਕੇ, ਫੈਕਟਰੀ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਸਾੜਨਾ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਗਾੜਦਾ ਹੈ। ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ PM2.5 ਅਤੇ PM10 ਵਰਗੇ ਕਣ ਇੰਨੇ ਬਰੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸੋਜਸ਼, ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ‘ਤੇ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ, ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਦਾ ਜੋਖਮ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਿੱਧਾ ਹਾਰਟ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਕਣ ਧਮਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜਸ਼ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਾਰਟ ਦੀ ਪੰਪਿੰਗ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਨਬਜ਼ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ, ਛਾਤੀ ਦੀ ਜਕੜਨ ਅਤੇ ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ, ਐਨਜਾਈਨਾ, ਐਚਐਫ, ਜਾਂ ਐਰੀਥਮਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਅਚਾਨਕ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਥਕਾਵਟ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵੀ ਦਿਲ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਵਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਚੁੱਪਚਾਪ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਕਾਰਡੀਓਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਡਾ. ਅਜੀਤ ਜੈਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਧੂੰਏਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਵੇਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੈਰ ਕਰੋ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੋ ਜਦੋਂ AQI ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇ। AQI ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ N95/N99 ਮਾਸਕ ਪਹਿਨੋ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਵਾਜਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਏਅਰ ਪਿਊਰੀਫਾਇਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਜੋ ਕੁਝ ਹਵਾ ਅੰਦਰ ਆ ਸਕੇ। ਨਾਲ ਹੀ, ਆਪਣੀ ਸੰਤ੍ਰਿਪਤਾ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ, ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਭਾਵਨਾਵਾਂ/ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਏਅਰ ਪਿਊਰੀਫਾਇਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹੋ ਤਾਂ ਜੋ ਕੁਝ ਹਵਾ ਅੰਦਰ ਆ ਸਕੇ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਪਣੇ ਸੰਤ੍ਰਿਪਤਤਾ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਬਾਅ, ਤੇਜ਼ ਧੜਕਣ, ਬੇਅਰਾਮੀ, ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਥਕਾਵਟ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।

ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਦਵਾਈਆਂ ਲਓ, ਨਮਕ, ਤਲੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਘਟਾਓ, ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀਓ, ਅਤੇ ਸੌਣ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਰੁਟੀਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ। ਦੇਰ ਤੱਕ ਜਾਗਣਾ ਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਵਧਦਾ ਤਣਾਅ ਦਿਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਤਣਾਅ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਿਲ ‘ਤੇ ਤਣਾਅ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ

ਸਿਗਰਟ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ।

ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦਵਾਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖੋ।

ਸਟ੍ਰੇਸ ਮੈਨਜਮੇਂਟ ਕਰੋ।

ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਾ ਕਰੋ, ਬਸ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰੋ, ਭਾਵ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਜਾਂ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਚੁਣੋ ਜਦੋਂ AQI ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇ।