ਰਾਕੇਟ-ਬੰਬ ਨਾ ਗੋਲੀ, ਕੀ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਵੇਗੀ ਮੌਤ ?
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਰਾਕੇਟ, ਬੰਬ ਅਤੇ ਤੋਪਾਂ ਉੱਤਰੀ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਰਜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸੰਕੇਤਿਕ ਤਸਵੀਰ Image Credit source: AFP
ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ‘ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਹਮਲੇ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹਨ, ਹਮਾਸ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਖਤਰੇ ‘ਚ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਕਟਾਂ, ਬੰਬਾਂ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਕਰੋਪੀ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਹ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਉੱਤਰੀ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਉੱਤਰੀ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਖੁਦ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਤ ਹੈ।
ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਵੱਲੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਡਾਇਰੀਆ, ਚਿਕਨਪੌਕਸ ਅਤੇ ਹੈਜ਼ਾ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਥਿਤੀ ਸ਼ੈਲਟਰਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੱਲੋਂ ਉੱਤਰੀ ਗਾਜ਼ਾ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਦੱਖਣੀ ਗਾਜ਼ਾ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ
WHO ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਸਥਿਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਦੂਸ਼ਿਤ ਜਾਂ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਕਾਰਨ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਕੁਝ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤੰਗ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸ਼ੈਲਟਰ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। WHO ਮੁਤਾਬਕ ਗਾਜ਼ਾ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
600 ਲੋਕ ਇੱਕ ਟਾਇਲਟ ਵਰਤਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਫਤਰ (ਓ.ਸੀ.ਐੱਚ.ਏ.) ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਦੱਖਣੀ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿਚ ਸ਼ੈਲਟਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਖਰਾਬ ਹੈ, ਉਥੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 600 ਲੋਕ ਇਕ ਟਾਇਲਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਫਾਈ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। WHO ਮੁਤਾਬਕ, ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲਾ ਗਾਜ਼ਾ ‘ਚ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਸਾਲ ‘ਚ ਇਕ ਵਾਰ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ WHO ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਅੰਕੜੇ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ
- ਸਾਹ ਦੀ ਲਾਗ: ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਦੀ ਲਾਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਇੱਥੇ 54866 ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਖੰਘ, ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਇਹ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਸੀ।
- ਦਸਤ: WHO ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਸਤ ਦੇ 33,551 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅੱਧੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਤੁਲਨਾ ਕਰਕੇ, 2021 ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਔਸਤਨ 2,000 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਦਸਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ।
- ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਵਧੇ ਹਨ, ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ 12635 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੇਸ ਚਮੜੀ ਦੇ ਧੱਫੜ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਧੱਫੜ, ਖੁਜਲੀ ਆਦਿ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਰਜੀਵੀ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ 8944 ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ।
- ਚਿਕਨਪੌਕਸ: ਚਿਕਨਪੌਕਸ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 1,005 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜੋ ਖੁਜਲੀ, ਛਾਲੇ ਵਰਗੇ ਧੱਫੜ ਅਤੇ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।