ਈਰਾਨ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਾਸਟਰਸਟ੍ਰੋਕ, ਰੂਸ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਇਹ ਕੰਮ!

File Photo

ਈਰਾਨ ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜੰਗ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਤੇਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਹਲਚਲ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਚੌਕਾ ਮਾਰਦੇ ਹੋਏ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਵਧਾ ਕੇ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੂਨ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਰਿਕਾਰਡ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਕੇਪਲਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ 20-22 ਲੱਖ ਬੈਰਲ ਤੇਲ ਆਯਾਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਮਈ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 19.6 ਲੱਖ ਬੈਰਲ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਸੀ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ ਕਿ ਇਹ ਇਰਾਕ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਯੂਏਈ ਅਤੇ ਕੁਵੈਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੁੱਲ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਿਆ। ਜੂਨ ‘ਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਲਗਭਗ 20 ਲੱਖ ਬੈਰਲ ਤੇਲ ਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਮਈ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵੀ ਵਧੀ

ਰੂਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਤੇਲ ਆਯਾਤ ‘ਚ ਵਾਧਾ ਦਿਖਾਇਆ। ਜੂਨ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ 4.39 ਲੱਖ ਬੈਰਲ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਮਈ ‘ਚ 2.80 ਲੱਖ ਬੈਰਲ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਯਾਨੀ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਰੂਸ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੋਵਾਂ ‘ਤੇ ਦਾਅ ਲਗਾਇਆ।

ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਜੰਗ, ਅਜੇ ਵੀ ਤੇਲ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ

ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਤੇਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਤਣਾਅ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਤੇਲ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਹੈ। 13 ਜੂਨ ਨੂੰ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਈਰਾਨ ਨੇ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਫ਼ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 20% ਤੇਲ ਅਤੇ ਐਲਐਨਜੀ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਤੇਲ ਦੇ 40% ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੈਸ ਆਯਾਤ ਦੇ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਇਸ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਹੋਰਮੂਜ਼ ਸਟ੍ਰੇਟ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ?

ਕੇਪਲਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੋਜ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਸੁਮਿਤ ਰਿਤੋਲੀਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਫ਼ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਈਰਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇਲ ਖਰੀਦਦਾਰ ਚੀਨ ਹੈ, ਜੋ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੋਂ 47% ਤੇਲ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਈਰਾਨ ਇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਆਪਣਾ ਤੇਲ ਨਿਰਯਾਤ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ 96% ਤੇਲ ਖਾਰਗ ਟਾਪੂ ਤੋਂ ਇਸ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਯੂਏਈ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਰੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੇਟ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਸਬੰਧ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਗੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਈਰਾਨ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਹਮਲਾ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ 24-48 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਤੇਲ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮਾਰਟ ਤੇਲ ਰਣਨੀਤੀ

ਭਾਰਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਤੇਲ ਆਯਾਤ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਮਾਰਟ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਸਸਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਸਿਰਫ 1% ਰੂਸ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ 40-44% ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਫ਼ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਸੁਏਜ਼ ਨਹਿਰ, ਕੇਪ ਆਫ਼ ਗੁੱਡ ਹੋਪ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ ਰਾਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਿਫਾਇਨਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਰੂਸ, ਅਮਰੀਕਾ, ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਲੈਟਿਨ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਤੇਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰ ਸਕਣ। ਜੇਕਰ ਸਟ੍ਰੇਟ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ‘ਚ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਤੋਂ ਹੋਰ ਤੇਲ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਕੋਲ 9-10 ਫੁੱਟ ਤੇਲ ਦਾ ਰਣਨੀਤਕ ਭੰਡਾਰ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਾਹਰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?

ਸੁਮਿਤ ਰਿਤੋਲੀਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਤੇਲ ਰਣਨੀਤੀ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਲਚਕਦਾਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਰੂਸ, ਅਮਰੀਕਾ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ, ਅੰਗੋਲਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਆਯਾਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਸਦੀ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਗਤ ਆਵੇ। ਹੁਣ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਤੇਲ ਵਧਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕੀਤਾ ਹੈ।