Navratri 2024: ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ, ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਵਿਸਰਜਨ? ਜਾਣੋਂ ਹਰ ਅਪਡੇਟ

ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ, ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਵਿਸਰਜਨ?

Navratri 2024 Pooja Vidhi:: ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਯਾਨੀ ਅੱਸੂ ਦੇ ਨਰਾਤੇ 3 ਅਕਤੂਬਰ ਯਾਨੀ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਤ ਕਰਕੇ ਦੇਵੀ ਭਗਵਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨੌਂ ਦਿਨ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀ ਅੱਗੇ ਆਪਣੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਸੁਖ-ਸ਼ਾਂਤੀ, ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਅੱਗੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਲਸ਼ ਵਿਸਰਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਵਿਸਰਜਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੁੰਨ ਜਰੂਰ ਘੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਮਾਰਕੰਡੇਯ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਉਚਿਤ ਨਿਯਮ ਦੱਸੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ‘ਤੇ ਪਰਖਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਾਧਕ ਵਿਧੀ ਵਿਧਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦਾ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਧਕ ਦੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਪੁਜਾਰੀ ਵੀ ਇਸੇ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਯਜਮਾਨ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਹਨ।

ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਪਾਲਣਾ

ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਮੁਹੂਰਤ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣਾ ਬਿਸਤਰ ਛੱਡ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮ ਨਿਪਟਾਉਣੇ ਹੋਣਗੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਭੋਜਨ ਛੱਡਣਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਲਸਣ, ਪਿਆਜ਼, ਤੇਲ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇ ਵਰਗੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਤਾਮਸਿਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਵੀ ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮਚਰਿਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਵੈਸੇ, ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਦੇ ਜਾਗਰਣ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਜਾਗ ਕੇ ਦੇਵੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਜਾਗਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਸੌਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ।

ਪੂਜਾ ਦੇ ਨਿਯਮ

ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਆਸਨ ‘ਤੇ ਬੈਠਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਪੂਜਾ ਸਮੱਗਰੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪੂਜਾ ਸਮੱਗਰੀ ਜਿਵੇਂ ਜਲ, ਰੋਲੀ, ਚੰਦਨ, ਚੌਲ, ਜੌਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਪੁਸਤਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਸਨ ‘ਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਬੈਠੋ। ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਲੀ ਚੰਦਨ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਲਗਾਓ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾ ਬੰਨ੍ਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਚਮਨ ਕਰੋ।

ॐ ऐं आत्ममतत्वं शोधयामि नमः स्वाहा ॐ ह्रीं विद्यातत्वं शोधयामि नमः स्वाहा ॐ क्लीं शिवतत्वं शोधयामि नमः स्वाहा ॐ ऐं ह्रीं क्लीं सर्वतत्वं शोधयामि न

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ 9 ਦਿਨਾਂ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨ ਕੇ ਕਰੋ ਪੂਜਾ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ!

ਆਚਮਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗੁਰੂ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕੋ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਪਹਿਨੋ। ਫਿਰ ਹੱਥ ਵਿਚ ਲਾਲ ਫੁੱਲ, ਅਕਸ਼ਤ ਅਤੇ ਜਲ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਮੰਤਰ ਨਾਲ ਸੰਕਲਪ ਲਓ।

ऊँ विष्णुर्विष्णुर्विष्णुः श्रीमद् भगवतो महापुरुषस्य विष्णोराज्ञया प्रवर्तमानस्य अद्य ब्रह्मणो द्वितीय परार्धे श्रीश्वेतवराहकल्पे, वैवस्वतमन्वन्तरे, अष्टाविंशतितमे कलियुगे, कलि प्रथम चरणे, जम्बूद्वीपे, भारतवर्षे, भरतखंडे, (अपने स्थान का नाम), मासे (अपने मास का नाम), शुक्ल पक्षे, (तिथि) तिथौ, (वार) वासरे, (नक्षत्र) नक्षत्रे, (योग) योगे, (करण) करणे, एवं गुण विशेषण विशिष्टायां अस्यां (तिथि) तिथौ, (अपना नाम), (अपना गोत्र) गोत्रोत्पन्नः, अहं गृहे, (देवता का नाम) प्रीत्यर्थं, (पूजा/अनुष्ठान का उद्देश्य) करिष्ये.

ਸੰਕਲਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਭਗਵਤੀ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਜੌਂ ਪਾ ਕੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਠ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ‘ਓਮ ਆਈਨ ਹਿਰੀਮ ਕ੍ਲੀਮ ਚਾਮੁੰਡੇ ਵੀਚੈ (ॐ ऐं ह्रीं क्लीं चामुण्डाये विच्चै)’ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰੋ। ਪਾਠ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਸ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਪਾਠ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਸਨ ਤੋਂ ਉੱਠਣ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਲੈਅ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਇਸ ਵਾਰ ਨਵਰਾਤਰੀ 9 ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਖੁਸ਼

ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ ਪਾਠ

ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਠ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਗਲਾ ਮੰਤਰ, ਫਿਰ ਕੀਲਕ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਕਵਚ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲਾਂ ਕਵਚ ਮੰਤਰ, ਫਿਰ ਅਰਗਲਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕੀਲਕ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 13 ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਾਲੀ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਅਧਿਆਏ 1 ਅਤੇ 2 ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਅਧਿਆਇ 3 ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਅਧਿਆਇ 4 ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਅਧਿਆਇ 5 ਅਤੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਅਧਿਆਇ 6 ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਸੱਤਵੇਂ ਦਿਨ ਅਧਿਆਏ 8, ਅੱਠਵੇਂ ਦਿਨ ਅਧਿਆਇ 9 ਅਤੇ 10 ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਦਿਨ ਅਧਿਆਇ 11, 12 ਅਤੇ 13 ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਕਰੋ ਵਿਸਰਜਨ

ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 10ਵੇਂ ਦਿਨ ਯਾਨੀ ਦੁਸਹਿਰੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਕਲਸ਼ ਦਾ ਵਿਸਰਜਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਵਿਸਰਜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਧੀ-ਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਹਵਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਕਲਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੁਵਿਧਾ ਅਨੁਸਾਰ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੜ੍ਹਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਾਰੀ ਪੂਜਾ ਸਮੱਗਰੀ ਵੀ ਵਿਸਰਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘਟ ਸਥਾਪਨਾ ਸਮੇਂ ਬੀਜੇ ਜੌਂ ਦੇ ਦਾਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜੇਕਰ ਕੁਝ ਜੌਂ ਬਚਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਹਿਤ ਕਰ ਦਿਓ