ਸੱਤ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਬਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦੂਜੇ ਗੁਰੂ

ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਚੁਣਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਪੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਸਿਰਜਣਕਾਰ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਸੱਤ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੇਣੀਆਂ ਪਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸੱਤ ਪਰੀਖਿਆਵਾਂ ਕੀ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਕਿਉਂ ਚੁਣਿਆ?

ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਮਾਰਚ 1504 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਸਨ। ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਰਾਮੋਜੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਾਦਾ ਨਾਰਾਇਣ ਦਾਸ ਤ੍ਰੇਹਨ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੱਤੇ ਦੀ ਸਰਾਏ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਫੇਰੂ ਜੀ ਵੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਬ੍ਰਹਮ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖਡੂਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਦੇਵੀ ਚੰਦ ਖੱਤਰੀ ਦੀ ਧੀ ਖੀਵੀ ਜੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਦਾਸੂਜੀ ਤੇ ਦਾਤੂਜੀ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਅਮਰੋਜੀ ਅਤੇ ਅਨੋਖੀਜੀ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ

ਭਾਈ ਜੋਧਾ ਸਿੰਘ ਖਡੂਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਦਕਾ ਹੀ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮਹਿਮਾ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਆਇਆ ਹਾਂ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਓ ਤਾਂ ਜੋ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ‘ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲਹਿਣਾ ਭਾਈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੈਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ, ਇਹ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜੀ ਤੂੜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਗਠ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਚੁੱਕ ਲਈ ਸੀ। ਦੂਜੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਰਿਆ ਹੋਇਆ ਚੂਹਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼ੂਦਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਫਲ ਵੀ ਹੋਏ। ਤੀਜੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਉਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਟੋਰਾ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ਪਰ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ।

ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੰਧ ਬਣਾਈ, ਧੋਤੇ ਕੱਪੜੇ

ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੂੰ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਦੀ ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਕੰਧ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਮੰਨ ਗਏ। ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ, ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੰਧ ਬਣਾਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ। ਠੰਢ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਤੇ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਅੱਜ ਦੇਵੀ ਸਕੰਦਮਾਤਾ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ, ਮੰਤਰ, ਭੋਗ ਆਰਤੀ ਅਤੇ ਕਥਾ

ਨਰਾਤੇ ਦਾ ਚੌਥੇ ਦਿਨ, ਇਸ ਖਾਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ

ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਵਾਲਾ ਰਹੇਗਾ, ਜਾਣੋ ਅੱਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ੀਫਲ

ਮੁਰਦਾ ਖਾਣ ਲਈ ਹੋ ਗਏ ਤਿਆਰ

ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਰਾਤ ਕਿੰਨੀ ਬੀਤ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਜੋ ਬੀਤਣੀ ਸੀ, ਬੀਤ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਬਾਕੀ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਵਸਥਾ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਲੈ ਗਏ। ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਲਾਸ਼ ਪਈ ਸੀ ਜੋ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਖਾਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਇਸ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾ ਲਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰਾ ਅੰਗ ਬਣ ਗਏ ਹੋ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਗੁਰੂ ਬਣੇ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਹੋਰ ਚੇਲੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਪਰ ਬਾਕੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੇ ਸਨ, ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਦਇਆ, ਹੰਕਾਰ ਦਾ ਤਿਆਗ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਛੱਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਹ 7 ਸਤੰਬਰ 1539 ਤੋਂ 28 ਮਾਰਚ 1552 ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਦੀ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਰਹੇ।