ਸਰੀਰ ‘ਚ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਕਿਉਂ ਵਧਦਾ ਹੈ? ਪਤੰਜਲੀ ਤੋਂ ਸਿੱਖੋ ਇਸਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ਘਟਾਉਣਾ
ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਕਾਰਨ ਠੰਢ, ਆਲਸ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪਤੰਜਲੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਏ ਗਏ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
Patanjali Ayurved: ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਤੇ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਣਾ ਖਾਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਦੋਸ਼ ਹਨ: ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਕਫ। ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਕ ਅਸਧਾਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਫ਼ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਕਾਰਨ ਖੰਘ, ਜ਼ੁਕਾਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਘਟਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਪਤੰਜਲੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਏ ਗਏ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪਤੰਜਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਚਾਰੀਆ ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਨਾਮ “ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ” ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਤੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਕਫ ਦੋਸ਼ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਫ ਦੋਸ਼ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਵਾਤ ਤੇ ਪਿੱਤ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਨਮੀ, ਤੇਲਯੁਕਤਤਾ ਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੋੜਾਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਹੀ ਗਤੀ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਵਧਾਉਣ, ਮਾਨਸਿਕ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਕੰਮ ਲਈ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਵਾਤ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਫ ਤੇਲ ਅਤੇ ਲੁਬਰੀਕੇਟਿੰਗ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ સ્ત્રાવ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਕਫ ਕਿੰਨੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਕਲੇਦਕ ਕਫ: ਇਹ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਟ ਦੀ ਪਰਤ ਨੂੰ ਐਸਿਡ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਅਵਲੰਭਕ: ਇਹ ਦਿਲ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਬੋਧਿਕ: ਇਹ ਸੁਆਦ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਤਰਪਕ: ਇਹ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਿਨੋਵੀਅਮ: ਇਹ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੋੜਾਂ ਨੂੰ ਲੁਬਰੀਕੇਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਿੱਤ ਦੇ ਗੁਣ
ਕਫ਼ ਭਾਰੀ, ਠੰਡਾ, ਮਿੱਠਾ, ਸਥਿਰ, ਮੁਲਾਇਮ ਅਤੇ ਚਿਪਚਿਪਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੁਣ ਹਨ। ਇਹ ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਗਿੱਲਾ ਹੈ। ਕਫਾ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਭਾਰੀਪਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਕਫਾ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਧੀਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਠੰਢਕ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ, ਪਿਆਸ, ਭੁੱਖ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਘੱਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਮਲ (ਕੋਮਲਤਾ ਅਤੇ ਕੋਮਲਤਾ) ਕਫਾ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਗੋਰੇ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਥਿਰਤਾ ਕਫ ਵਿੱਚ, ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਜਾਂ ਆਲਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਧੇ ਹੋਏ ਕਫ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਖੁਰਾਕ: ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿੱਠਾ, ਖੱਟਾ, ਭਾਰੀ ਅਤੇ ਤੇਲਯੁਕਤ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ। ਮਾਸ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ, ਤਿਲ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦ, ਗੰਨਾ, ਦੁੱਧ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ, ਫਰਿੱਜ ਦਾ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਸਾਫਟ ਡਰਿੰਕਸ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੁੱਧ-ਦਹੀਂ, ਘਿਓ, ਤਿਲ-ਉੜਦ ਦੀ ਖਿਚੜੀ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਛਾਤੀ, ਨਾਰੀਅਲ, ਕੱਦੂ ਆਦਿ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਵੀ ਬਲਗਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ: ਆਲਸੀ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰਨ ਕਾਰਨ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਫਾ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਵੇਰੇ, ਰਾਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਵਧਦਾ ਹੈ।
ਮੌਸਮ: ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਫਾ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਮੌਸਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਸੰਤ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ, ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਬਰਫੀਲੇ ਸਥਾਨ ਵੀ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੈਨੇਟਿਕ: ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੂਗਰ, ਮੋਟਾਪਾ ਜਾਂ ਐਲਰਜੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਭਾਰ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵੀ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਫ ਵਧਣ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਫ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਂਦ, ਲਗਾਤਾਰ ਸੁਸਤੀ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀਪਨ, ਪਸੀਨਾ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਅਤੇ ਮਲ ਵਿੱਚ ਚਿਪਚਿਪਾਪਣ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਨੱਕ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਲਗਮ ਦਾ ਵਧਣਾ, ਬ੍ਰੌਨਕਾਇਲ ਦਮਾ, ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼, ਖੰਘ, ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਧਾਰਨ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਘਾਟ, ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਗਾਵ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੁਸਤੀ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਂਦ, ਹੌਲੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਫ ਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਉਂ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਫਾ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸੁੱਕੇ, ਕੌੜੇ ਅਤੇ ਗਰਮ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਫ ਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਆਪਣੇ ਮਾਹਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਖਾਣ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਦੱਸ ਸਕੇਗਾ।
ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ, ਖੰਘ ਵਿਰੋਧੀ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ, ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਧੁੱਪ ਸੇਕਣਾ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਛਾਲ ਮਾਰਨਾ, ਦੌੜਨਾ ਜਾਂ ਤੁਰਨਾ ਆਦਿ। ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ, ਬਹੁਤ ਆਲਸੀ ਨਾ ਹੋਣਾ ਪਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਅਸਤ ਰੱਖਣ ਵਰਗੇ ਬਦਲਾਅ, ਖੰਘ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਫ਼ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਲਟੀਆਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਾਕਟਰ ਗਰਮ ਅਤੇ ਤਿੱਖੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਲਟੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਬਲਗਮ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੇਟ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਲਟੀਆਂ ਕਰਵਾ ਕੇ, ਇਹਨਾਂ ਅੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਲਗਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
