Parliament Attack: ਅਫਜ਼ਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆ ਸੰਸਦ ‘ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦਾ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ? ਜਾਣੋ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ
Parliament Attack 2001: 13 ਦਸੰਬਰ 2001 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਰੂਹ ਸੰਸਦ ਭਵਨ 'ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ 'ਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਹਮਲੇ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਨੂੰ 9 ਫਰਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਬਰਸੀ 'ਤੇ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ 'ਚ ਫਲਾਂ ਦੀ ਏਜੰਸੀ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਕਿਵੇਂ ਅੱਤਵਾਦੀ ਬਣ ਗਿਆ।
13 ਦਸੰਬਰ 2001 ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਛਾਪੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਆਤਮਾ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ‘ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ ‘ਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਹਮਲੇ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਨੂੰ 9 ਫਰਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਸੰਸਦ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਬਰਸੀ ‘ਤੇ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ‘ਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਫਲਾਂ ਦੀ ਏਜੰਸੀ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਕਿਵੇਂ ਅੱਤਵਾਦੀ ਬਣ ਗਿਆ।
ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਜੂਨ 1969 ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੋਪੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੁਆਬਗਾਹ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਹਬੀਬੁੱਲਾ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸੋਪੋਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।
MBBS ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਬਦਲਿਆ ਰਵੱਈਆ
ਸਾਲ 1986 ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਐਮਬੀਬੀਐਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਜੇਹਲਮ ਵੈਲੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੋਪੋਰ ਵਿੱਚ ਫਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਏਜੰਸੀ ਖੋਲ੍ਹੀ। ਇਸ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੌਰਾਨ ਅਫਜ਼ਲ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤਾਰਿਕ ਨਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ ਅਫਜ਼ਲ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਭੜਕਾਇਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਜੇਹਾਦ ਲਈ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਖਰ ਅਫਜ਼ਲ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਲੈ ਗਿਆ।
ਤਾਰਿਕ ਨੇ ਅਫਜ਼ਲ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਕਈ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ। ਉੱਥੇ ਅਫਜ਼ਲ ਨੂੰ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਨੌਂ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ
13 ਦਸੰਬਰ 2001 ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਦੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਬਿੱਲ ‘ਤੇ ਬਹਿਸ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਬਿੱਲ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ ਹੰਗਾਮੇ ਕਾਰਨ ਸੰਸਦ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ 11:02 ਵਜੇ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਨੇਤਾ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਸੰਸਦ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਅੰਬੈਸਡਰ ‘ਚ ਸਵਾਰ ਪੰਜ ਅੱਤਵਾਦੀ ਗੇਟ ਨੰਬਰ 12 ਤੋਂ ਸੰਸਦ ‘ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕਰੀਬ 45 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਤੇਜ਼ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ‘ਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਸਮੇਤ 9 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 15 ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਮੁਕਾਇਆ।
ਹਮਲੇ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਫੜਿਆ ਗਿਆ
ਸੰਸਦ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਅਫਜ਼ਲ ਨੂੰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਕਰਤਾ ਵਜੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਗੁਰੂ, ਸ਼ੌਕਤ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਫਸਾਨ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ‘ਚ ਅਰਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐੱਸ.ਏ.ਆਰ. ਗਿਲਾਨੀ ਨੂੰ ਵੀ ਹਿਰਾਸਤ ‘ਚ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਫਜ਼ਲ, ਸ਼ੌਕਤ, ਅਫਸਾਨ ਅਤੇ ਗਿਲਾਨੀ ਨੂੰ ਹਮਲੇ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸ਼ੌਕਤ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਚੰਗੇ ਚਾਲ-ਚਲਣ ਕਾਰਨ ਦਸੰਬਰ 2010 ਵਿੱਚ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਵੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਫਸਾਨ ਅਤੇ ਗਿਲਾਨੀ ਨੂੰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰਿਆਇਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।
ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਫਜ਼ਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਤਬੱਸੁਮ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕੋਲ ਰਹਿਮ ਦੀ ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਏਪੀਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਨੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਆਖਰਕਾਰ 9 ਫਰਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਅਫਜ਼ਲ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਇੱਛਾ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਫਾਂਸੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੋਈ
ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਨੂੰ 8 ਫਰਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਤਕਾਲੀ ਯੂਪੀਏ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਤਰੀਕ ਵੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲਈ ਟਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਮਿਲੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ‘ਚ ਗੁਪਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਥੇ ਹਾਲਾਤ ਨਾ ਵਿਗੜ ਜਾਣ।
ਜੇਲ੍ਹ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ
ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਤਮਕਥਾ ‘ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਗੁਪਤਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ 8 ਫਰਵਰੀ 2013 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ‘ਚ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਬੈਠਕ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਡੀਜੀ ਵਿਮਲਾ ਮਹਿਰਾ, ਜੇਲ੍ਹਰ ਸੁਨੀਲ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਤਤਕਾਲੀ ਗ੍ਰਹਿ ਸਕੱਤਰ ਆਰਕੇ ਸਿੰਘ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਸ ‘ਚ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ ‘ਚ ਕੋਈ ਨਿਯਮਤ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜੇਲ੍ਹਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਏ ਜਾਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ‘ਤੇ ਫਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 9 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਤਿਹਾੜ ਜੇਲ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।
ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਫਜ਼ਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਕੋਲ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਅਫਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਸਕੱਤਰ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨ ‘ਚ ਦੇਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਢਿੱਲ ਕਾਰਨ ਅਫਜ਼ਲ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ।
