ਕੀ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਗਲਤ, ਜਾਣੋ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਾਨੂੰਨ?

ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਪਲੇਟ ‘ਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਚਿੰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਮਲਾ ਵਧ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭੜਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਉਮਰ ਅਬਦੁੱਲਾ ਨੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਪੱਥਰ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਉੱਕਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਰਗਾਹਾਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਨ।

ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ?

ਕੀ ਹੈ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ?

ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਪਲੇਟ ‘ਤੇ ਉੱਕਰੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਕਫ਼ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਈਦ-ਏ-ਮਿਲਾਦ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਹੀ ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਵਾਲੀ ਪਲੇਟ ਟੁੱਟ ਗਈ ਸੀ।

ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੀਸੀਟੀਵੀ ਫੁਟੇਜ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 26 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਹੋਰ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਗਰਮਾ ਗਈ ਹੈ।

ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਪੱਥਰਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਉੱਕਰੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?

ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ-ਲਾਈਨ ਜਵਾਬ ਹੈ, ਨਹੀਂ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਜਿਸ ਦਾ ਅਸ਼ੋਕ ਸਤੰਭਜੋ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵਿਵਾਦਿਤ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਬਾਰੇ The State Emblem of India (Prohibition of Improper Use) Act, 2005 ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਅਸ਼ੋਕ ਸਤੰਭ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ, ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਧਰਮ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੋਗੋ, ਨਿੱਜੀ ਸੰਸਥਾ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਪਰਾਧ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਆਪਣੀ ਇਮਾਰਤ ‘ਤੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਸ਼ੋਕ ਥੰਮ੍ਹ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਇਹ ਸਜ਼ਾ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, Flag Code of India (2002, ਸੋਧ 2021 ਦੇ ਨਾਲ) ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਕਿੱਥੇ, ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਨਤਕ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਝੰਡੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਾਣ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਝੰਡੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੂਜਾ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 25-28 ਧਰਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਰਾਜ ਨੂੰ ਧਰਮ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਉਚਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਵਾਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਗਣਰਾਜ ਹੈ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਰਾਜ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਧਰਮ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਜਨਤਕ, ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਮਾਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਇੱਕ ਖਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਉੱਥੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ “ਸਰਵਵਿਆਪੀਤਾ” ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮੰਦਰਾਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਗਿਰਜਾਘਰਾਂ ਜਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਹਿਸ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਕੂਲਾਂ, ਸੰਸਦ ਭਵਨ, ਅਦਾਲਤਾਂ, ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਰਕਾਂ ਵਰਗੇ ਜਨਤਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਉਚਿਤ ਹੈ।

ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਹਾਂ, ਜੇਕਰ ਲੋਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਜਾਂ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਝੰਡੇ ਜਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਵੈਇੱਛਤ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਮਰਿਆਦਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੀ ਮਾਣ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸਹੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਕਣਗੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰਹਿਣਗੇ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣਗੇ।

ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਿਕ ਤਸਵੀਰ

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੀ ਸਜ਼ਾ ਹੈ?

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹ (ਅਨੁਚਿਤ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ) ਐਕਟ-1950 ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਸਿਰਫ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਖ਼ਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਜੁਰਮਾਨੇ ਨੂੰ 500 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ, 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਅਤੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਨਤਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਝੰਡਾ ਕੋਡ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਈ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ?

ਪਵਿੱਤਰ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਅੱਜ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਰਤ ਮਹਿਲ ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਗ਼ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ 1623 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਾਦਿਕ ਖਾਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (ਜੇਕੇਟੀਡੀਸੀ) ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਦੇ ਵਾਲ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਦਰਗਾਹ ਸ਼ਰੀਫ, ਅਸਰ-ਏ-ਸ਼ਰੀਫ ਅਤੇ ਮਦੀਨਾ-ਉਸ-ਸਾਨੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 1968 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ ਅਬਦੁੱਲਾ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਮੁਸਲਿਮ ਔਕਾਫ਼ ਟਰੱਸਟ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇਸ ਗੁੰਬਦਦਾਰ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਵਾਲੇ ਦਰਗਾਹ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 1979 ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਭਾਵ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 11 ਸਾਲ ਲੱਗੇ। ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ (ਜੁੰਮੇ) ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੈਲਾਨੀ ਵੀ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ, ਇੱਥੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਗਿਣਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸਾਲ 1623 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸਾਦਿਕ ਖਾਨ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।(Photo: Getty Images

ਚਾਂਦੀ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦੀ ਹੈ ਦਰਗਾਹ

2010 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮ ਲਮ੍ਹਾ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਰਤਬਲ ਦਰਗਾਹ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਹੀ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਸਮੇਂ, ਲੋਕ ਇਸ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਦੰਗ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਡੱਲ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਇਹ ਦਰਗਾਹ ਚਾਂਦੀ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦੀ ਹੈ। ਚਾਂਦਨੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਚਮਕ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸ਼ਿਕਾਰਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।