ਮਨੀਪੁਰ ‘ਚ ਡਰੋਨ ਬੰਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਲਈ ਕਿਉਂ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ? ਸਮਝੋ
ਡਰੋਨ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਧ ਦਾ ਇੱਕ ਸਸਤਾ ਪਰ ਮਾਰੂ ਹਥਿਆਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਨਸਲੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਕਿਉਂ?
ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਤੋਂ ਹਿੰਸਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਆਰਜ਼ੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਹਮਲੇ ‘ਚ 2 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 10 ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 12 ਸਾਲਾ ਲੜਕੀ, ਦੋ ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੀਡੀਆ ਕਰਮੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੇਤੇਈ ਅਤੇ ਕੁਕੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਨੱਥ ਪਾਉਣ ਲਈ ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਬੇ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਵੀ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਬੰਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ? ਆਓ ਸਮਝੀਏ।
ਇਹ ਡਰੋਨ ਹਮਲਾ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਡਰੋਨ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਧ ਦੇ ਇੱਕ ਸਸਤੇ ਪਰ ਘਾਤਕ ਤੱਤ ਬਣ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ 2020 ਵਿੱਚ ਨਾਗੋਰਨੋ-ਕਰਾਬਾਖ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਰਗੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ। ਮਨੀਪੁਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਵਾਧਾ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹਮਲਾਵਰ ਰਵਾਇਤੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨਾ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹਮਲਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਕਤਲਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਮਲੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹਿੰਸਾ ਭੜਕ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਹਮਲੇ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤੇ?
ਮਨੀਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲਿਆਂ ਲਈ ‘ਕਥਿਤ ਕੂਕੀ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ’ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ। ਰਾਜ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਹਮਲਾ ‘ਸ਼ੱਕੀ ਕੁਕੀ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ’ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਾਕੇਟ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਗ੍ਰਨੇਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਡਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਮਨੀਪੁਰ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਤਲਾਸ਼ੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਦਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੀ ਅਰਥ?
ਘਰੇਲੂ ਝਗੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਮਲੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਡਰੋਨ ਦੇ ਖਤਰੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਅਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਵਧਦਾ ਤਣਾਅ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਧੇਰੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਨਪੁੱਟ- ਦੀਪਕ ਭਡਾਨਾ
