SpaDex ਲਾਂਚ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰਚਿਆ ਇਤਿਹਾਸ, ਬੁਲੇਟ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ISRO ਜੋੜੇਗਾ ਦੋ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ
ਇਸਰੋ ਹੁਣ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਸਾ ਵਰਗੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਸਰੋ ਨੇ ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ PSLV-C60 ਰਾਕੇਟ ਤੋਂ 2 ਛੋਟੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਕੁਲੀਨ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ Space Docking Experiment ਯਾਨੀ SpaDex ਹੈ।
ਇਸਰੋ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸਰੋ ਹੁਣ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਸਾ ਵਰਗੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਸਰੋ ਨੇ ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ PSLV-C60 ਰਾਕੇਟ ਤੋਂ 2 ਛੋਟੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਇਸਰੋ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 470 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਪਰ ਦੋ ਰਾਕੇਟਾਂ ਦੀ ਡੌਕਿੰਗ ਅਤੇ ਅਨਡੌਕਿੰਗ ਕਰੇਗਾ। ਭਾਵ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਉਡਦੇ ਹੋਈ ਦੋ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਏਲੀਟ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਸਪੇਸ ਡੌਕਿੰਗ ਐਕਸਪੀਰੀਮੈਂਟ ਯਾਨੀ ਸਪਾਡੈਕਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਹ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਸਰੋ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸ ਡੌਕਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਪੇਟੈਂਟ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਡੌਕਿੰਗ ਅਤੇ ਅਨਡੌਕਿੰਗ ਦੇ ਔਖੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਰੋ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਡੌਕਿੰਗ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਬਣਾਉਣਾ ਪਿਆ।
PSLV-C60 ਰਾਕੇਟ ਤੋਂ ਲਾਂਚ
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਅਤੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 2 ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇੱਕ ਦਾ ਨਾਮ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਦਾ ਨਾਂ ਚੇਜ਼ਰ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਵਜ਼ਨ 220 ਕਿਲੋ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ PSLV-C60 ਰਾਕੇਟ ਤੋਂ 470 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ‘ਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਸਮਝੋ ਡੌਕਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਤੇ ਚੇਜ਼ਰ ਦੀ ਰਫਤਾਰ 28 ਹਜ਼ਾਰ 800 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ। ਲਾਂਚ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 10 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਡੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਭਾਵ ਟਾਰਗੇਟ ਤੇ ਚੇਜ਼ਰ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਚੇਜ਼ਰ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਲਗਭਗ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਵੱਲ ਵਧੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਦੂਰੀ ਘਟ ਕੇ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, ਫਿਰ ਡੇਢ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ 500 ਮੀਟਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਜਦੋਂ ਚੇਜ਼ਰ ਅਤੇ ਟਾਰਗੇਟ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ 3 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਫਿਰ ਦੋ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨਾਂ ਨੂੰ ਡੌਕ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਚੇਜ਼ਰ ਅਤੇ ਟੀਚੇ ਦੇ ਕਨੈਕਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਪਾਵਰ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਹੀ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਇਸਰੋ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਲਈ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਇਸ ਡੌਕਿੰਗ-ਅਨਡਾਕਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਮਤਲਬ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਸਪੇਸਐਕਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਸਾ ਵਾਂਗ ਆਪਣਾ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸਰਵਿਸਿੰਗ, ਇੰਟਰਪਲੇਨੇਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਉਦੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕੋ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਈ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
