ਕੀ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹਾਰਟ, ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਤਿੰਨੋਂ ਇੱਕੋ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਜਾਣੋ ਇਸਦਾ ਸਾਂਈਟਿਫਿਕ ਕਾਰਨ
04 Jul 2025 18:35 PM
Multiple organ failure diseases: ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਈ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇਕਰ ਹਾਰਟ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ? ਜਾਣੋ...
Operation Theatre File Photo
Multiple organ failure diseases: ਅਕਸਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬਿਮਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅੰਗ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਵਿਗਿਆਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਾਰਟ, ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਹਨ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਅੰਗ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ “ਜੀਵਨ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ” ਵਾਂਗ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਦੋ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਿਸਟੇਮੈਟਿਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਫੈਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਾਰਟ, ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਰਐਮਐਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਡਾ. ਸੁਭਾਸ਼ ਗਿਰੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
1. ਸੈਪਸਿਸ (Sepsis) ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਫੈਲਣ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਲਟੀ-ਆਰਗਨ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਜਿਗਰ ਦਾ ਕੰਮ ਘੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗੁਰਦੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਪੰਪਿੰਗ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2 ਹੈਪਾਟੋਰਿਨਲ ਅਤੇ ਕਾਰਡੀਓਹੇਪੇਟਿਕ ਸਿੰਡਰੋਮ
ਜਦੋਂ ਲੀਵਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰੋਸਿਸ ਜਾਂ ਕੋਈ ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਡਿਜੀਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਡਨੀ ਦੇ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ – ਇਸਨੂੰ hepatorenal syndrome ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਹਾਰਟ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੀਵਰ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਅਤੇ ਖਰਾਬੀ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਾਰਡੀਓਹੇਪੇਟਿਕ ਸਿੰਡਰੋਮ (cardiohepatic syndrome) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮਲਟੀ-ਆਰਗਨ ਫੇਲ੍ਹ?
ਡਾ. ਗਿਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਿੰਨਾਂ ਅੰਗ, ਹਾਰਟ, ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਾਰਟ ਖੂਨ ਪੰਪ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੀਵਰ ਖੂਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਡੀਟੌਕਸੀਫਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਡਨੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੱਢਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਅੰਗ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦੂਜੇ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਹਾਰਟ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਬਚਾਅ?
ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈ ਬੀਪੀ, ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ।
ਨਿਯਮਤ ਸਿਹਤ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ – ਜਿਵੇਂ ਕਿ LFT, KFT, ECG, ਲਿਪਿਡ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ।
ਜਿਆਦਾ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਨਾ ਕਰੋ – ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਲੀਵਰ ਅਤੇ ਕਿਡਨੀ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੋਜ, ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਪੇਟ ਫੁੱਲਣਾ ਜਾਂ ਘੱਟ ਪਿਸ਼ਾਬ ਆਉਣਾ – ਇਹਨਾਂ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ।