ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਤੋਂ ਹੋ ਪਰੇਸ਼ਾਨ? ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਕਾਰਨ ਵਿਗੜ ਮੈਂਟਲ ਹੈਲਥ

ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ (Image Credit source: Getty Images )

Follow Us On

ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਨੀਂਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨੀਂਦ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਮਾੜੀ Mental and Emotional Health ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਨਤੀਜਾ ਦੋਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦਾ ਸਾਧਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅੱਜ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ, ਓਵਰਟਾਈਮ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨਾ, ਇਹ ਸਭ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਨੀਂਦ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ? ਲਗਾਤਾਰ ਮਾੜੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਘਾਟ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ?

ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਡਾਕਟਰ ਸੰਤਰਾਮ ਵਰਮਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੌਂਦੇ, ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੀਸੈਟ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ, ਦਿਮਾਗ ਦਿਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦਿਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨੀਂਦ ਅਧੂਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਤਣਾਅ ਹਾਰਮੋਨ (ਕਾਰਟੀਸੋਲ)

ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਦਾ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਰਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਤਣਾਅ ਹਾਰਮੋਨ (ਕਾਰਟੀਸੋਲ) ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਨ ਵਿੱਚ ਬੇਚੈਨੀ, ਡਰ ਅਤੇ ਘਬਰਾਹਟ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਪੈਨਿਕ ਅਟੈਕ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਮਾੜੀ ਨੀਂਦ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਵਧਦਾ ਹੈ- ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਕਾਰਨ, ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾਉਂਦਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗੁੱਸਾ ਆਉਣਾ, ਰੋਣਾ ਜਾਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨਾ ਆਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ।

ਵਧਦਾ ਹੈ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ

ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਮਨ ਵਿੱਚ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਟੁੱਟਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨੀਂਦ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਮਨ ਇੱਕ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਟਿਕ ਸਕਦਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਉਲਝਣ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ?

• 1 ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸੌਣ ਅਤੇ ਜਾਗਣ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾਓ
• 2 ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ (ਮੋਬਾਈਲ/ਟੀਵੀ) ਘਟਾਓ
• 3 ਰਾਤ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਕੈਫੀਨ ਤੋਂ ਬਚੋ
• 4 ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਕਾ ਸੰਗੀਤ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੁਣੋ ਜਾਂ ਧਿਆਨ ਕਰੋ
• 5 ਕਮਰੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ, ਠੰਡਾ ਅਤੇ ਹਨੇਰਾ ਰੱਖੋ