ਵਿੱਤੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ‘ਤੇ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਦਰਜ ਹੋਵੇਗੀ ਜ਼ੀਰੋ FIR, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਿਆ ਵੱਡਾ ਫੈਸਲਾ
20 May 2025 16:00 PM
Cyber Crime: ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ਪਹਿਲਾਂ NCRP 'ਤੇ ਦਰਜ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਫਿਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ FIR ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਤਸਵੀਰ
ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਤਹਿਤ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਪੋਰਟਲ (NCRP) ‘ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਜਾਂ 1930 ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਾਲਾਂ ਦੀ ਹੁਣ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ 10 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਜ਼ੀਰੋ ਐਫਆਈਆਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ
ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਈ-ਜ਼ੀਰੋ ਐਫਆਈਆਰ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਤਾਲਮੇਲ ਕੇਂਦਰ (I4C) ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਵਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੋਡ (BNSS) ਦੇ ਨਵੇਂ ਉਪਬੰਧਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ।
The MHA’s Indian Cybercrime Coordination Centre (I4C) introduced the new e-Zero FIR initiative to nab any criminal with unprecedented speed. Launched as a pilot project for Delhi, the new system will automatically convert cyber financial crimes filed at NCRP or 1930 to FIRs,
— Amit Shah (@AmitShah) May 19, 2025
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਲਿਖਿਆ,”ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਤਾਲਮੇਲ ਕੇਂਦਰ (I4C) ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਪਰਾਧੀ ਨੂੰ ਬੇਮਿਸਾਲ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਫੜਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਈ-ਜ਼ੀਰੋ ਐਫਆਈਆਰ ਪਹਿਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ NCRP ਜਾਂ 1930 ‘ਤੇ ਦਰਜ ਸਾਈਬਰ ਵਿੱਤੀ ਅਪਰਾਧਾਂ ਨੂੰ ਐਫਆਈਆਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗੀ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਤੇ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਏਗੀ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਸਾਈਬਰ-ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਰਿੱਡ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,” ।
ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਕਰੇਗਾ ਕੰਮ ਸਿਸਟਮ
ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ਪਹਿਲਾਂ NCRP ‘ਤੇ ਦਰਜ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਫਿਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ FIR ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸਿਸਟਮ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ FIR ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ।
ਸਿਸਟਮ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਈ-FIR ਸਰਵਰਸ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰੋ FIR ਆਪਣੇ ਆਪ ਸਬੰਧਤ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ FIR ਦਰਜ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ FIR ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ।
ਇਸ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ਕੰਮ
ਇਹ ਸਭ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਇੰਟਰਫੇਸ ਨਾਂ ਦੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। “ਇਸ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ I4C ਦੇ NCRP ਸਿਸਟਮ, ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ e-FIR ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ (NCRB) ਦੇ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਟਰੈਕਿੰਗ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅਤੇ ਸਿਸਟਮ (CCTNS) ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ,”। “ਇਹ ਪਹਿਲ NCRP/1930 ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ FIR ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੀੜਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੁਆਏ ਗਏ ਪੈਸੇ ਦੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਾਪਸੀ ਹੋ ਸਕੇਗੀ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਜ਼ਾਯੋਗ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਮਿਲੇਗੀ।”
ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ FIRs ਦੀ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ, ਜਾਂਚ ਹੁਣ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ, ਆਮ ਦਸਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਆਵੇਗੀ।