ਖੇਡ ਰਤਨ, ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਅਤੇ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰ ਐਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ਅੰਤਰ ? ਆਓ ਸਮਝੀਏ।

Major Dhyan Chand Khel Ratna and Arjuna Award 2024: ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਨੂ ਭਾਕਰ ਅਤੇ ਡੀ ਗੁਕੇਸ਼ ਸਮੇਤ 4 ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 32 ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਮਿਲੇਗਾ। ਡੀ ਗੁਕੇਸ਼ ਅਤੇ ਮਨੂ ਭਾਕਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹਾੱਕੀ ਖਿਡਾਰੀ ਹਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪੈਰਾ ਏਥਲੀਟ ਪਲੇਅਰ ਪ੍ਰਵੀਣ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਮਿਲੇਗਾ। ਯੁਵਾ ਮਾਮਲੇ ਅਤੇ ਖੇਡ ਮੰਤਰੀ ਨੇ 2 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਐਵਾਰਡ 2024 ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। 17 ਜਨਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਣਗੇ । ਆਈਏ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਖੇਡ ਰਤਨ, ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਅਤੇ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀ ਐਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਕੀ ਹੈ?

ਹਰ ਸਾਲ ਯੂਵਾ ਮਾਮਲੇ ਅਤੇ ਖੇਡ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਵੱਲੋਂ ਐਵਾਰਡਾਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਖੇਡ ਜਗਤ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਧਿਅਮ ਤੋਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਖੇਡ ਐਵਾਰਡ ਮੇਜਰ ਧਿਆਨਚੰਦ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ ਖੇਡ ਰਤਨ ਦੇ ਨਾਂਅ ਤੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ, ਦ੍ਰੋਣਚਾਰਾ ਐਵਾਰਡ ਵੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਏਥਲੀਟਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਮੇਜਰ ਧਿਆਨਚੰਦ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ

ਮੇਜਰ ਧਿਆਨਚੰਦ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ, ਜਿਸਨੂੰ ਖੇਡ ਰਤਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਇਸਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪੱਤਰ, ਇੱਕ ਮੇਡਲ ਅਤੇ 25 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਾਲ ਚਾਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਨੂ ਭਾਕਰ, ਡੀ ਗੁਕੇਸ਼ ਅਤੇ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰੀ ਹਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪੈਰਾ ਏਥਲੀਟ ਖਿਡਾਰੀ ਪ੍ਰਵੀਣ ਕੁਮਾਰ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਇਨਾਮ ਲਈ ਜੋ ਸੂਚੀ ਬਣੀ ਸੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁ ਭਾਕਰ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮਨੁ ਭਾਕਰ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਵਿਵਾਦ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਫਿਲਹਾਲ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਨੁ ਭਾਕਰ ਨੂੰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਦਾ ਏਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ

ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1991-92 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਤਰੰਜ ਕੇ ਗਰਾਂਡ ਮਾਸਟਰ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਖੇਡ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਐਮਸੀ ਮੈਰੀਕਾਮ, ਪੀਵੀ ਸਿੰਧੂ, ਸਾਈਨਾ ਨੇਹਵਾਲ, ਬਜਰੰਗ ਪੂਨੀਆ, ਵਿਜੇਂਦਰ ਸਿੰਘ, ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ ਅਤੇ ਵਿਰਾਟ ਕੋਹਲੀ , ਰੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ, ਮਨਿਕਾ ਬਤਰਾ, ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ, ਰਾਨੀ ਰਾਮਪਾਲ ਸਣੇ ਕਈ ਹੋਰ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਐਥਲੀਟ ਪਿਸਟਲ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਹਨ, 2008 ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਓਲੰਪਿਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤੀਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਹੀ, ਓਲੰਪਿਕ ਕਾਂਸੀ ਪਦਕ ਜੇਤੂ ਭਰੋਤੋਲਕ ਕਰਣਮ ਮੱਲੇਸ਼੍ਰੀ 1994-95 ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਰਤਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਸਨ।

ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ

ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਇਨਾਮ ਹੈ ਜੋ ਖੇਡ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾਹੈ। ਇਸ ਐਵਾਰਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1961 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।
ਇਸਦਾ ਨਾਂਅ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭਾਰਤੀ ਮਹਾਕਾਵਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਅਰਜੁਨ ਦੇ ਨਾਂਅ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਪੱਤਰ ਅਰਜੁਨ ਦੀ ਕਾਂਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਅਤੇ 15 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫੁੱਟਬਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਓਲੰਪੀਅਨ ਪੀ.ਕੇ. ਬਣਜੀ ਇਹ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ। ਉੱਥੇ ਹੀ, ਅਰਜੁਨ ਇਨਾਮ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਹੌਕੀ ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਨਾ ਲਮਜ਼ਡੇਨ ਸੀ।

ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ 32 ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ ਯਾਰਾਜੀ (ਐਥਲੈਟਿਕਸ), ਅੰਨੂ ਰਾਣੀ (ਐਥਲੈਟਿਕਸ), ਨੀਤੂ (ਬਾਕਸਿੰਗ), ਸਵੀਟੀ (ਬਾਕਸਿੰਗ), ਵੰਤਿਕਾ ਅਗਰਵਾਲ (ਸ਼ਤਰੰਜ), ਸਲੀਮਾ ਟੈਟੇ (ਹਾਕੀ), ਅਭਿਸ਼ੇਕ (ਹਾਕੀ), ਸੰਜੇ (ਹਾਕੀ), ਜਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ (ਹਾਕੀ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੁਖਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਹਾਕੀ), ਰਾਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ (ਪੈਰਾ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ), ਪ੍ਰੀਤੀ ਪਾਲ (ਪੈਰਾ ਐਥਲੈਟਿਕਸ) ਸਮੇਤ 32 ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ 96 ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।

ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਐਵਾਰਡ

ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਐਵਾਰਡ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੋਚ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਜਾਂ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਉਸ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਸਟਾਰ ਬਣਨ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਚਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਨਮਾਨ, ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1985 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਹਾਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅਰਜੁਨ ਦੇ ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਟ੍ਰੇਨਰ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਸਨ। ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਐਵਾਰਡ ਦਰੋਣਾ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਕੌਰਵਾਂ ਅਤੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨੀਤੀ ਸਿਖਾਈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਹਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਸੇ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਕੋਚ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਹੁਨਰਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਬਣਨ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੌਂ- ਰੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ ਬਾਹਰ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਚ ਇਹ ਖਿਡਾਰੀ ਕਰੇਗਾ ਡੈਬਿਊ? ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇਗੀ ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ ਦੀ Playing XI

ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਚਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ 4 ਸਾਲ ਤੱਕ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਦੀ ਕਾਂਸੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ, ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਨਕਦ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਸੁਭਾਸ਼ ਰਾਣਾ (ਪੈਰਾ-ਸ਼ੂਟਿੰਗ), ਦੀਪਾਲੀ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ (ਸ਼ੂਟਿੰਗ) ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਹਿਲਾ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਐਵਾਰਡ ਕੁਸ਼ਤੀ ਕੋਚ ਭਾਲਚੰਦਰ ਭਾਸਕਰ ਭਾਗਵਤ ਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਕੋਚ ਰੇਣੂ ਕੋਹਲੀ 2002 ਵਿੱਚ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਐਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਬਣੀ।