ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼, ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਜਗਾਈਏ ਯਮ ਦੀਵਾ?

ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ

Narak Chaturdashi: ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮੂੰਹ ਵਾਲਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਯਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਭਗਵਾਨ ਕੁਬੇਰ, ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ, ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਅਤੇ ਯਮ ਦੇਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਵੀ ਹੈ।

ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਸਮੇਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਤੋਂ ਦੀਵਾ ਬਣਾਉ, ਫਿਰ ਚਾਰ ਵੱਟੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਦੀਵੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਪਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਵੇ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਗੰਗਾ ਜਲ ਛਿੜਕ ਦਿਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦੁਆਰ ‘ਤੇ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਰੱਖੋ। ਦੀਵੇ ਹੇਠ ਕੁਝ ਅਨਾਜ ਰੱਖੋ. ਕੁਝ ਲੋਕ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਨਾਲੇ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੂਰੀ ਲਗਨ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਅਸੀਸ ਮੰਗੋ।

ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ 30 ਅਕਤੂਬਰ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 1:15 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ 3.52 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਸਾਲ ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ 30 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਪੂਜਾ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 5.36 ਤੋਂ 6.05 ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ

ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਯਮਰਾਜ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਯਮਦੀਪ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਯਮਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਘਿਓ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਯਮਦੀਪ ਵਿੱਚ ਬੱਤੀ ਚੰਗੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੀਵਾ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਯਮਰਾਜ ਦੇ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰੋ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਯਮ ਦੀਪ ਵੀ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਰੱਖੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।

ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਓ

ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯਮ ਦੀਪ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯਮਦੀਪ ਨੂੰ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਯਮਦੀਪ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਯਮਰਾਜ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਯਮਰਾਜ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਯਮਦੀਪ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਯਮ ਦੀਪਕ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ

ਭਗਵਾਨ ਯਮ ਇਸ ਸ਼ੁਭ ਦਿਨ ‘ਤੇ ਪੂਜਣ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਲੋਕ ਚਾਰ ਮੂੰਹ ਵਾਲਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਯਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਇਸ ਚਾਰ-ਮੁਖੀ ਦੀਵੇ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਵਾਨ ਯਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।