ਰੇਡੀਓ, ਤਲਵਾਰ ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਇਨਕਲਾਬ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਰਾਰਾ ਜਵਾਬ
05 Mar 2025 21:40 PM
International Women's Day 2025: ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਰਾਰਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਇਸ ਸਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਲਿੰਗ ਭੇਦਭਾਵ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਜੰਗ-ਏ- ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਸਿਰ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਝੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ (8 ਮਾਰਚ) ‘ਤੇ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ‘ਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।
ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ: ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ
ਜੇਕਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਦਾ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। 1857 ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। 19 ਨਵੰਬਰ 1828 ਨੂੰ ਬਨਾਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮਰਾਠੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਰਾਣੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਮ ਮਣੀਕਰਨਿਕਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮਨੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਾਲ 1842 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਝਾਂਸੀ ਦੇ ਰਾਜਾ ਗੰਗਾਧਰ ਰਾਓ ਨੇਵਲੇਕਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਹੋਇਆ ਪਰ ਉਹ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਵਿਆਹ ਦੇ 11 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਝਾਂਸੀ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ।
ਤਤਕਾਲੀ ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਨੇ ਝਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ‘ਤੇ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਗੰਗਾਧਰ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਦਾਮੋਦਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਪੁੱਤਰ ਬਣਾਇਆ ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਝਾਂਸੀ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਇਹ 23 ਮਾਰਚ 1858 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ ਨੇ ਝਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 30 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਬੰਬਾਰੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਝਾਂਸੀ ਦੇ ਕਿਲੇ ਦੀ ਕੰਧ ਵਿੱਚ ਪਾੜ ਪੈ ਗਿਆ। 17 ਜੂਨ, 1858 ਨੂੰ ਰਾਣੀ ਆਖਰੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੋਦ ਲਏ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਪਿੱਠ ‘ਤੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਮੋਰਚਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਈ।
ਅਵਧ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਬੇਗਮ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ: ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਰਾਰਾ ਜਵਾਬ
ਬੇਗਮ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ ਇਕ ਹੋਰ ਬਹਾਦਰ ਔਰਤ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ 1857 ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਝੱਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬੇਗਮ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ ਦਾ ਜਨਮ 1820 ਵਿੱਚ ਫੈਜ਼ਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਵਧ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੋਂ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ। 1856 ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਅਵਧ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਨਵਾਬ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਸੀ, ਬੇਗਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਬਾਲਗ ਪੁੱਤਰ ਬਿਜੀਰਿਸ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਅਤੇ ਖੁਦ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
1857 ਦੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਬੇਗਮ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ ਨੇ ਮਹਿਲਾ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਖਨਊ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਗਲੇ ਹੀ ਸਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਅਵਧ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਅਵਧ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਥੇ ਹੀ 1879 ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।