Kargil Vijay Diwas: ਕਾਰਗਿਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਦੇ ਦੋ ਦਹਾਕੇ

ਭਾਰਤ ਜਦੋਂ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੇ ਦੇ 26 ਸਾਲ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦਾ ਅਜੇ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਤੋਂ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਲੰਮਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ।

1999 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀਆਂ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਲੜਾਈ ਲੜੀ, ਜੋ 3 ਮਈ ਤੋਂ 26 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਲਗਭਗ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੀ। ਇਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ 527 ਬਹਾਦਰ ਸੈਨਿਕ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ। 26 ਜੁਲਾਈ, 1999 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।

ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਤੋਂ ਸਿੰਦੂਰ ਤੱਕ

26 ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਢੁੱਕਵਾਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਵਾਰ ਪਹਿਲਗਾਮ ਕਤਲੇਆਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਅਤੇ ਸਿੱਧਾ ਟਕਰਾਅ ਵਾਲਾ ਯੁੱਧ ਸੀ, ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ, “ਸੰਪਰਕ ਰਹਿਤ” ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਘਾਤਕ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਸਾਲ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੇ ਦਿਵਸ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਖਰੇ ਸਨ। ਪਰ, ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣਾ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਵਾਰ ਢੁਕਵਾਂ ਜਵਾਬ ਮਿਲਿਆ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਿੱਧੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਹੀਂ।

ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਤਹਿਤ 9 ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਟੀਕ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਕੀਤੇ, ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦਾ ਚੁੱਕਿਆ

1999 ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਕੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। 2025 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਮਰਥਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਵੀ ਇਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਅਸੀਮ ਮੁਨੀਰ ਨੇ ਭੜਕਾਊ ਬਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਇਆ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਇੱਕ ਰੱਖਿਆਤਮਕ ਕਾਰਵਾਈ ਸੀ, ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਹਮਲਾਵਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਕਈ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 25 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ 9 ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਹੋਏ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਜੰਗ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ

ਬਦਲਦਾ ਪੈਟਰਨ ਫੌਜੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ-

1. ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ: ਹੱਥ-ਤੋਂ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ
2. ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ: ਤੋਪਾਂ ਅਤੇ ਰਾਈਫਲਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀ ਟੱਕਰ
3. ਤੀਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ: ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਮਲਾ (ਗੈਰ-ਲੀਨੀਅਰ)
4. ਚੌਥੀ ਪੀੜ੍ਹੀ: ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਯੁੱਧ ਪ੍ਰਣਾਲੀ
5. ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਚੌਥੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਯੁੱਧ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ

4.5ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਜੰਗ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਹੋਰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਿਆ। ਇਸ ਨੂੰ 4.5 ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਜੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਚ-ਤਕਨੀਕੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਰਜੀਕਲ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਵਰਗੇ ਸਟੀਕ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਡਰੋਨ ਵੀ ਭੇਜੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਅਸਲ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪਰਕ ਰਹਿਤ ਟਕਰਾਅ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ‘ਤੇ ਦੂਰੋਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਫਰਕ

ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਪੁਰਾਣੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ। ਪੈਦਲ ਫੌਜ ਕੋਲ INSAS ਅਤੇ Dragunov ਸਨਾਈਪਰ ਰਾਈਫਲਾਂ ਸਨ, ਭਾਰੀ ਫਾਇਰਪਾਵਰ ਬੋਫੋਰਸ ਹਾਵਿਟਜ਼ਰ ਅਤੇ 105 mm ਫੀਲਡ ਗਨ, ਮੋਰਟਾਰ, AK-47, ਅਤੇ ਕਾਰਲ ਗੁਸਤਾਫ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰਾਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਨੇ MiG-21 ਅਤੇ MiG-27 ਵਰਗੇ ਜਹਾਜ਼ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ।

ਹੁਣ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਵਧ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਪੈਦਲ ਫੌਜ ਕੋਲ ਹੁਣ SIG716i ਅਤੇ AK-203 ਵਰਗੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਹਥਿਆਰ ਹਨ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਨੂੰ ਧਨੁਸ਼ ਹੋਵਿਟਜ਼ਰ, M777 ਅਲਟਰਾ-ਲਾਈਟ ਗਨ ਅਤੇ K9 ਵਜਰਾ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸਟੀਕ ਟਾਰਗੇਟਿੰਗ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉੱਨਤ ਡਰੋਨ, ਲੋਇਟਰਿੰਗ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਅਤੇ ਏਆਈ-ਅਧਾਰਤ ਜੰਗ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਆਕਾਸ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਰਾਡਾਰ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਯੁੱਗਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੱਲ ਸਾਂਝੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਕਾਰਗਿਲ ਨੇ ਸਾਡੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਉੱਥੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬਦਲਦੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਸੋਚ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।