ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ ਮਾਲਗੱਡੀ ਦੀ ਟੱਕਰ, ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਗਲਤੀ ਸੀ ਜਾਂ ਸਿਗਨਲ ਨੇ ਲਈ ਜਾਨ? ਹੁਣ ਤੱਕ 9 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ
Kanchanjunga Train Accident: ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨਿਊ ਜਲਪਾਈਗੁੜੀ ਨੇੜੇ ਹੋਏ ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 9 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਲੋਕੋ ਰਨਿੰਗ ਮੈਨਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੇ ਰੇਲਵੇ ਬੋਰਡ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਘਟਨਾ ਲਈ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਦੇ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਉਣ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਿਗਨਲ 'ਚ ਨੁਕਸ ਸੀ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਕਿਵੇਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ? ਰੇਲਵੇ ਬੋਰਡ ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਜਯਾ ਵਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਸਵੇਰੇ 8.55 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਵਾਪਰਿਆ। ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਕਾਰਨ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਦੇ ਡਰਾਈਵਰ ਵੱਲੋਂ ਸਿਗਨਲ ਤੋੜਨਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਟੜੀ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਦੇ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਦਕਿ ਕੰਜਨਜੰਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਗਾਰਡ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਇਕ ਸੂਤਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਰਾਨੀਪਾਣੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਛਤਰ ਹਾਟ ਜੰਕਸ਼ਨ ਵਿਚਕਾਰ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੂਤਰਾਂ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਸਵੇਰੇ 5.50 ਵਜੇ ਤੋਂ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ‘ਚ ਖਰਾਬੀ ਆ ਗਈ। “ਟਰੇਨ ਨੰਬਰ 13174 (ਸੀਲਦਾਹ ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ) ਰੰਗਪਾਨੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 8:27 ਵਜੇ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਸਿਗਨਲ ਫੇਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਰਾਨੀਪਤਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਛਤਰ ਹਾਟ ਵਿਚਕਾਰ ਰੁਕ ਗਈ।” ਹਾਦਸਾ 8.55 ਮਿੰਟ ‘ਤੇ ਵਾਪਰਿਆ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਵੇਰੇ 9.01 ‘ਤੇ ਮਿਲੀ।
ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮਾਸਟਰ ‘ਟੀਏ 912’ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਅਧਿਕਾਰ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਉਸ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਲਾਲ ਸਿਗਨਲਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਾਣੀਪਤਰਾ ਦੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਟਰੇਨ ਨੰਬਰ 13174 (ਸੀਆਲਦਾਹ ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ) ਨੂੰ ਟੀਏ 912 ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਕੀ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ‘TA 912’ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?
ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੀਐਫਸੀਜੇ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਰੰਗਾਪਾਨੀ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 8:42 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਟਰੇਨ ਨੰਬਰ 13174 ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਗਾਰਡ ਕੋਚ, ਦੋ ਪਾਰਸਲ ਕੋਚ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਨਰਲ ਕੋਚ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਸਿਗਨਲ ਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਟੀਏ 912’ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਨੇ ਖਰਾਬ ਸਿਗਨਲ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਉਠਾਏ ਸਵਾਲ
ਜੇਕਰ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਨੂੰ TA 912 ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਖ਼ਰਾਬ ਸਿਗਨਲ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਲਈ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਸੀ ਅਤੇ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਹਨ ਕਿ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਰੇਲਵੇ ਸਿਗਨਲ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇੰਡੀਅਨ ਰੇਲਵੇ ਲੋਕੋ ਰਨਿੰਗਮੈਨਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਆਈਆਰਐਲਆਰਓ) ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੰਜੇ ਪਾਂਧੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਸੀਆਰਐਸ ਜਾਂਚ ਲੰਬਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਰਾਰ ਦੇਣਾ ਬੇਹੱਦ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਹੈ।
ਮੀਂਹ ਬਣਿਆ ਆਫ਼ਤ
ਰੇਲਵੇ ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਰੇਲ ਹਾਦਸਾ ਹੋਇਆ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਡਰਾਈਵਰ ਸਿਗਨਲ ਦੀ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਨਾ ਦੇਖ ਸਕਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਦਾ ਡਰਾਈਵਰ ਮੈਨੂਅਲ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਉਸੇ ਟ੍ਰੈਕ ‘ਤੇ ਅੱਗੇ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ।
ਕੀ ਹੈ ‘ਕਵਚ’ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ?
ਰੇਲਵੇ ਬੋਰਡ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ‘ਕਵਚ’ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਈ ਰੂਟਾਂ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਇਸ ਰੂਟ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਫਿਲਹਾਲ ਇੱਥੇ ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ-ਗੁਹਾਟੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਕਵਚ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਕਵਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਟ੍ਰੈਕ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ 3,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ‘ਤੇ ਕਵਚ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ 3,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਹੋਰ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕਵਚ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੰਗਾਲ (ਦਿੱਲੀ ਹਾਵੜਾ ਰੂਟ) ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ 3,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਸ ਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਕਵਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ।
