ਅਮਰੀਕਾ-ਭਾਰਤ ਡੀਲ ‘ਤੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਪੂਰੀ, ਅਜੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਗੱਲ … ਕਿੱਥੇ ਫਸਿਆ ਮਾਮਲਾ?
India-America Deal: ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ 5ਵਾਂ ਦੌਰ ਹੁਣ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ, ਅੰਤਿਮ ਡੀਲ ਬਾਰੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਐਲਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਚ, ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ-ਭਾਰਤ ਡੀਲ ਕਿੱਥੇ ਫਸ ਰਹੀ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਸੌਦੇ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਦੌਰ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਟੈਰਿਫ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਡੀਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੁਝ ਵੀ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ ਸੌਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ ਸਟੈਂਡ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਅਤੇ ਵਣਜ ਵਿਭਾਗ ‘ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਰਾਜੇਸ਼ ਅਗਰਵਾਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਫ਼ਦ ਨੇ 14 ਤੋਂ 17 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਅਮਰੀਕਾ ‘ਚ ਚਾਰ ਦਿਨ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਸੌਦੇ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮਾਮਲਾ ਫਸਿਆ ਰਹਿਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੇ ਡੇਅਰੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਡਿਊਟੀ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਚ ਇੱਕ ਮੁਕਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਭਾਰਤ ਇਸ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ‘ਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਡੀਲ ਦੇ ਫਸਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਡੀਲ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਨਹੀਂ
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਡੀਲ ਬਾਰੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਪਿਊਸ਼ ਗੋਇਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਗੱਲਬਾਤ ਤੇ ਸਮਝੌਤੇ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਨਹੀਂ। ਭਾਰਤ ਬਾਹਰੀ ਦਬਾਅ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰਣਨੀਤਕ ਧੀਰਜ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਆਈਟੀ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਉਦਯੋਗਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਦੌਰ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰੇਗਾ ਤੇ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤੀ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡੀਲ ਲਈ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਨਹੀਂ ਹੈ।