ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖੰਘ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਏਮਜ਼ ਦੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੋ

Updated On: 

06 Oct 2025 10:51 AM IST

Cough and Phlegm in Children: ਡਾ. ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੰਘ ਅਤੇ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲਈ,ਭਾਫ਼ ਨਾਲ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਅੰਦਰ ਲਿਜਾਣ ਜਾਂ ਹਿਊਮਿਡੀਫਾਇਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਦ ਖਾਣ ਨਾਲ ਗਲੇ ਦੀ ਖਰਾਸ਼ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੰਘ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖੰਘ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਏਮਜ਼ ਦੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੋ

Image Credit source: Getty Images

Follow Us On

ਬਦਲਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੰਘ ਅਤੇ ਬਲਗਮ ਬਹੁਤ ਆਮ ਹਨ। ਠੰਡੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ,ਨਮੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ,ਅਤੇ ਵਾਇਰਲ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਪੇ ਤੁਰੰਤ ਸਿਰਪ ਜਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇਣ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਅਤੇ ਸਹੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਕਸਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਡਾ. ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਏਮਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਬਾਲ ਰੋਗ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾ. ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਭਦਾਨੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਲਦੀ ਨਿਦਾਨ, ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ, ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਡਾ. ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੰਘ ਅਤੇ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲਈ,ਭਾਫ਼ ਨਾਲ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਅੰਦਰ ਲਿਜਾਣ ਜਾਂ ਹਿਊਮਿਡੀਫਾਇਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਦ ਖਾਣ ਨਾਲ ਗਲੇ ਦੀ ਖਰਾਸ਼ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੰਘ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਦ ਨਾ ਦੇਣ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਮਰੇ ਨੂੰ ਧੂੜ, ਧੂੰਏਂ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਵੀ ਖੰਘ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਖੰਘ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਡਾ. ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੰਘ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸੂਪ, ਦਲੀਆ, ਕੋਸਾ ਦੁੱਧ, ਫਲ, ਜੂਸ ਅਤੇ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਬਲਗਮ ਨੂੰ ਪਤਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲੇ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਈਡ੍ਰੇਟ ਰੱਖਣ ਲਈ ਭਰਪੂਰ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਤੇਲਯੁਕਤ ਭੋਜਨ, ਤਲੇ ਹੋਏ ਭੋਜਨ, ਚਾਕਲੇਟ, ਕੋਲਡ ਡਰਿੰਕਸ ਅਤੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਲਗਮ ਨੂੰ ਗਾੜ੍ਹਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਐਲਰਜੀ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੰਘ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਦਿਓ। ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਭੋਜਨ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਠੀਕ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਕਦੋਂ ਲਿਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਡਾ. ਗੁਪਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਖੰਘ 3 ਤੋਂ 5 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਥੁੱਕ ਪੀਲੀ-ਹਰਾ ਜਾਂ ਖੂਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ। ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਬੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂ ਨਹੁੰ ਨੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਸਾਹ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਸੀਟੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮਦਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਆਮ ਖੰਘ ਲਈ, ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਲ ਰੋਗ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਦਮਾ, ਐਲਰਜੀ, ਜਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਬਾਲ ਰੋਗ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨਾ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।