ਦੇਖਦੇ ਰਹਿ ਜਾਣਗੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ, ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਭਰ
22 May 2025 15:59 PM
ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 20,000 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 325 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਵਿੱਚ, KVIC ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 25 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸ਼ਹਿਦ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸ਼ਹਿਦ ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕਈ ਫਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜਿਸ ਸ਼ਹਿਦ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਦ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਹੀਂ, ਕਰੋੜਾਂ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਦਿਵਸ 20 ਮਈ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ, ਕੇਵੀਆਈਸੀ (ਖਾਦੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਮ ਉਦਯੋਗ ਕਮਿਸ਼ਨ) ਵਿੱਚ ਸਵੀਟ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਰਾਹ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਦੇ ਫਾਇਦੇ
ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਦ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਹੁਣ ਤੱਕ 20,000 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਨੂੰ 325 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, “ਹਨੀ ਮਿਸ਼ਨ” ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 2 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਦੇ ਡੱਬੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਕਲੋਨੀਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।
‘ਮਿੱਠੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ’ ਨੇ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ, ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨੇ ਹਨੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 2,29,409 ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਡੱਬੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਕਲੋਨੀਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਲਗਭਗ 20,000 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 325 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਵਿੱਚ, ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 25 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸ਼ਹਿਦ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ
ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ, ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਦੇ ਸੀਈਓ ਰਾਸ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹਨੀ ਮਿਸ਼ਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਆਜੀਵਿਕਾ ਮਾਡਲ ਹੈ। ਅੱਜ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (ਸੀਬੀਆਰਟੀਆਈ), ਪੁਣੇ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ 1962 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 50,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਹਿਦ ਉਤਪਾਦਨ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਲਗਭਗ 75 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੁਰਾਕੀ ਫਸਲਾਂ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਤਾਂ 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੁਰਾਕੀ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜੰਗਲੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਿਹੜੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 22.5 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਹੈ। ਯੂਪੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਹਨ, ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ, ਉਤਰਾਖੰਡ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸ਼ਹਿਦ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।