ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਨਰਾਤਿਆਂ ਮੌਕੇ ਲੱਗਿਆ ਲੰਗੂਰ ਮੇਲਾ, ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ

Navratri 2024: ਅੱਸੂ ਦੇ ਨਰਾਤਰਿਆਂ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰੀ ਦੁਰਗਿਆਨਾ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਹਰ ਸਾਲ ਲੰਗੂਰ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲੰਗੂਰ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸ੍ਰੀ ਬੜਾ ਹਨੂੰਮਾਨ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੰਗੂਰ ਦਾ ਚੋਲਾ ਪਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੜਾ ਹਨੁਮਾਨ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ।

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਿਰ ਵਿਖੇ ਹਰ ਸਾਲ ਬੜੀ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਲੰਗੂਰ ਮੇਲਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੇਲਾ ਹੈ। ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਾਇਣ ਅਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਿਰ ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੀ ਲੰਗੂਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰੂਪ ‘ਚ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਿਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹਿੰਦੂ ਸੰਸਕਰਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਝੀਲ ਅਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਗੁੰਬਦ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਦਿਰ 1921 ਵਿੱਚ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਇਸ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਲੰਗੂਰ ਮੇਲਾ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਭਗਤ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਬਾਂਦਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਲੰਗੂਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਿੰਦੂਰ ਨਾਲ ਸਜਾ ਕੇ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਲੰਗੂਰ ਮੇਲੇ ਦਾ ਆਯੋਜਨ

ਲੰਗੂਰ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਵਨ, ਯੱਗ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਲੰਗੂਰਾਂ ਵਾਂਗ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ, ਰਮਾਇਣ ਦਾ ਪਾਠ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਪਰਿਸਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਭੰਡਾਰੇ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵਰਤਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਲੰਗੂਰ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰਤਾ ਦੇਖਣਯੋਗ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਇੱਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੇਲੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪੂਰੇ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਲੰਗੂਰ ਦਾ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ, ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦਾਨ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਵੰਡਣੇ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਅੱਜ, ਇਸ ਸਰਲ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਕਰੋ ਘਟ ਸਥਾਪਨਾ, ਇਹ ਹੈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ!

ਲੰਗੂਰ ਮੇਲਾ ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੂਜਾ-ਪਾਠ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵੀ ਹੈ।

100 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਮੰਦਿਰ

ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕਈ 100 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹੀ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਥੇ ਲੰਗੂਰ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅੱਸੂ ਦੇ ਨਰਾਤਰਿਆਂ ‘ਚ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਰੰਪਰਿਕ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਲੰਗੂਰ ਬਣੇ ਪ੍ਰਭੂ ਸ੍ਰੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।