ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੀਤਾ ਈਸਾਈਆਂ ਨੇ ਰਾਜ, ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਿਆ ਈਸਾਈ ਧਰਮ?

ਭਾਰਤ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਈਸਾਈ ਧਰਮ?

ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਰੋਮ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਇਸ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਨਹੀਂ ਡੁੱਬਦਾ ਸੀ। ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਈਸਾਈ ਸਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਈਸਾਈਆਂ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹੜੇ ਮਹਾਨ ਈਸਾਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ।

ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 306 ਅਤੇ 337 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਰੋਮ ਉੱਤੇ ਕਾਂਸਟੈਂਟਾਈਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰੋਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਧਰਮ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਉੱਥੇ ਈਸਾਈ ਚਰਚ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਰ ਸੰਗਠਿਤ ਹੁੰਦੇ ਚਲੇ ਗਏ।

ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਕੀਤਾ ਵਿਸਥਾਰ

ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਸਾਲ 313 ਵਿੱਚ ਕਾਂਸਟੈਂਟਾਈਨ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਫ਼ਰਮਾਨ ਦੁਆਰਾ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਧਰਮ ਬਣ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਜਰਮਨ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਖਲਾਅ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਰੋਮਨ ਚਰਚ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੰਸਥਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਰੋਮਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ।

ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੇ ਅਪਣਾਈ ਰੋਮਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚਨਿਟੀ

ਰੋਮਨ ਪੋਪ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੇਂਟ ਗ੍ਰੈਗਰੀ I (590-6-4) ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਇਟਲੀ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੇਂਟ ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਅੱਠਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਪਲ ਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਨੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਪੇਨ, ਗੌਲ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਚਰਚ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹੋ ਗਏ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੇ ਵੀ ਰੋਮਨ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਅੱਠਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਪੋਪ ਨੇ ਫ੍ਰੈਂਕਿਸ਼ (ਜਰਮਨ) ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੋਪ ਰਾਜ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਵਜੋਂ ਮਨਾ ਲਿਆ।

ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਪੋਪ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਕਤਵਰ ਹੋ ਗਏ, ਤਾਂ ਕਈ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਮੱਤਭੇਦ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, 1378 ਅਤੇ 1417 ਦਰਮਿਆਨ ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਰਚ ਦਾ ਜਮਹੂਰੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਫੁੱਟ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਰਿਹਾ।

(Church) ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵੀ ਇਸਾਈ ਹੀ ਸਨ। ਫੋਟੋ: Pixabay

ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਰਾਜਾ ਹੈਨਰੀ VII ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਚਰਚਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਾਪਲ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚਤਾ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਜਰਮਨ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਧੀਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਸਕ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਚਰਚਾਂ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਬਣ ਗਏ। ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਸਪੇਨ, ਪੁਰਤਗਾਲ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਵਰਗੇ ਕੈਥੋਲਿਕ ਰਾਜ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯੂਰਪ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਾਈ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਧਰਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧੜੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਰਹੇ ਹੋਣ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ ਰਾਜ

ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵੀ ਇਸਾਈ ਹੀ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਈਸਾਈਆਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਇਹ ਕਾਫੀ ਲੰਬੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।

14 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਕਾਇਮ

ਅੱਜ ਵੀ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ 14 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰੂਪ ਹੀ ਬਚਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਕੈਨੇਡਾ, ਐਂਟੀਗੁਆ ਅਤੇ ਬਾਰਬੁਡਾ, ਪਾਪੂਆ ਨਿਊ ਗਿਨੀ, ਸੇਂਟ ਕਿਟਸ, ਸੇਂਟ ਲੂਸੀਆ, ਬੇਲੀਜ਼, ਬਹਾਮਾਸ, ਗ੍ਰੇਨਾਡਾ, ਜਮਾਇਕਾ, ਟੂਵਾਲੂ, ਸੋਲੋਮਨ ਟਾਪੂ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਵਿਨਸੈਂਟ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਨਾਡਾਈਨਜ਼ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਜਾਂ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਵੀ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਰਾਜਤੰਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਏਕਾਤਮਕ ਰਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇੰਗਲੈਂਡ, ਉੱਤਰੀ ਆਇਰਲੈਂਡ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਅਤੇ ਵੇਲਜ਼ ਨਾਲ ਬਣੇ ਇਸ ਸਮੂਹ ‘ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ।

Jesus Christ
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਈਸਾਈ ਆਬਾਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਫੋਟੋ: Pixabay

15 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਰਾਜ ਧਰਮ

ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪੂਰੇ ਯੂਰਪ, ਅਮਰੀਕਾ, ਪੂਰਬੀ ਤਿਮੋਰ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਉਪ-ਸਹਾਰਾ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਓਸ਼ੀਆਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੁੱਖ ਧਰਮ ਹੈ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ, ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਈਸਾਈ ਆਬਾਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਮੈਕਸੀਕੋ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਫਿਲੀਪੀਂਸ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 15 ਦੇਸ਼ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਧਰਮ ਹੀ ਈਸਾਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰਜਨਟੀਨਾ, ਅਰਮੇਨੀਆ, ਟੂਵਾਲੂ, ਕੋਸਟਾ ਰੀਕਾ, ਡੈਨਮਾਰਕ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਗ੍ਰੀਸ, ਜਾਰਜੀਆ, ਆਈਸਲੈਂਡ, ਲੀਚਟਨਸਟਾਈਨ, ਮਾਲਟਾ, ਮੋਨਾਕੋ, ਵੈਟੀਕਨ ਸਿਟੀ ਅਤੇ ਜ਼ੈਂਬੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।