Mansarovar Yatra: ਹੋ ਜਾਓ ਤਿਆਰ, ਖੁੱਲ੍ਹਣਗੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਦਵਾਰ, ਹੁਣ ਕੈਲਾਸ਼ ਦੀ ਕਰ ਸਕੋਗੇ ਯਾਤਰਾ
ਸਾਲ 2020 ਤੋਂ, ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਸਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਬੰਦ ਰਹੇ। ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਕਈ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ
Mansarovar Yatra: ਹੋ ਜਾਓ ਤਿਆਰ, ਖੁੱਲ੍ਹਣਗੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਦਵਾਰ, ਹੁਣ ਕੈਲਾਸ਼ ਦੀ ਕਰ ਸਕੋਗੇ ਯਾਤਰਾ
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਕਫ਼ੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਜਿੰਗ ‘ਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੀ 23ਵੀਂ ਬੈਠਕ ‘ਚ 6 ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ। ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ‘ਚ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਲੰਬੇ ਅੜਿੱਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਹੱਦੀ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੀ ਆਖਰੀ ਬੈਠਕ ਦਸੰਬਰ 2019 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਕੌਮੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਜੀਤ ਡੋਵਾਲ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵਾਂਗ ਯੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ। ਦੋਵਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੱਸਿਆ। ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਦਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਡਾਟਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ।
ਸ਼ਿਵ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਖਬਰ
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਦੇ ਰੀਓ ਡੀ ਜਨੇਰੀਓ ‘ਚ ਜੀ-20 ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਚੀਨੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਵੈਂਗ ਯੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਰਮਿਆਨ ਸਿੱਧੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬੰਦ ਹੈ।
ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਕੀ ਹੈ?
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਲਿਪੁਲੇਖ ਦੱਰੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 17 ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਹੈ। ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਇਸ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਅਤੇ ਝੀਲ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੋਵੇਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਕੈਲਾਸ਼ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਝੀਲ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪਠਾਰ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 4,590 ਮੀਟਰ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਔਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪਠਾਰ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਚੀਨ ਦੇ ਤਿੱਬਤ ਆਟੋਨੋਮਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 6,638 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਰਸਤੇ
- ਲਿਪੁਲੇਖ ਪਾਸ ਰੂਟ: ਇਹ ਰਸਤਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਰਾਜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਨਾਥੂ ਲਾ ਪਾਸ ਰੂਟ: ਇਹ ਰਸਤਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਿੱਕਮ ਰਾਜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਸ਼ਿਗਾਤਸੇ ਰਸਤਾ: ਇਹ ਰਸਤਾ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਸ਼ਿਗਾਤਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਔਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਸਬੰਧ?
ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਗਹਿਰਾ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਚੀਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜੋ ਇਸ ਸਮੇਂ ਚੀਨ ਦਾ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਜਾਣ ਲਈ ਚੀਨੀ ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤੈਅ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਤੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਸਬੰਧ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ:
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਨਿਯੰਤਰਣ
ਤਿੱਬਤ ਉੱਤੇ ਚੀਨੀ ਕਬਜ਼ਾ: 1951 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਤਿੱਬਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਖੇਤਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ: ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਜਾਜ਼ਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਸ਼ਰਤਾਂ: ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਪਹਿਲੂ
ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਵਾਧਾ: ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਚੀਨ ਨੂੰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ: ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਾਸ: ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ।
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਹਿਲੂ
ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਲਈ ਮਹੱਤਵ: ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ: ਇਹ ਦੌਰਾ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਮਿਆਰ
ਪਾਸਪੋਰਟ: ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਇੱਕ ਵੈਧ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਵੀਜ਼ਾ: ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਤਿੱਬਤ ਲਈ ਵੀਜ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸਿਹਤ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ: ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਹਤ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਯਾਤਰਾ ਬੀਮਾ: ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਬੀਮਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜੋ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਰੋਕੀ ਗਈ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ?
ਗਲਵਾਨ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿੱਧੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਅਤੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਚੀਨ ਨੇ ਕਰੀਬ 50,000 ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਗੜਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਕਾਰਨ ਡਰੈਗਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਪਰਮਿਟ ਜਾਰੀ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬੀਜਿੰਗ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਹਿਲਸਾ ਬਾਰਡਰ ਪੁਆਇੰਟ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਨਅਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਸਾਲ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋਏ।
LAC ‘ਤੇ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਚੀਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕੁਝ ਸਰਹੱਦੀ ਪੁਆਇੰਟਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਪਾਬੰਦੀ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਤਿਕਾਰਤ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਧੂਹ ਦਿੱਤਾ।
ਸਾਲ 2020 ਤੋਂ, ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਸਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਬੰਦ ਰਹੇ। ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਕਈ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਚੀਨ ਨੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਫੀਸ ਵੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਚੀਨ ਨੇ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਨਿਯਮ ਬਹੁਤ ਸਖਤ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅਜਿਹਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ ਲਗਭਗ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਚੀਨ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ
ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਤਿੱਬਤ ਖੇਤਰ ‘ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈਣੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੀ ਮਿਆਦ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 14 ਤੋਂ 21 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।