ਕੀ ਭਾਰਤੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ 2 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ? ਜਾਣੋ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਾਨੂੰਨ

ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ (Image Credits – anand purohitMomentGetty Images)

Indian Citizenship Rule: ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਮਲਾ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲੈ ਕੇ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ? ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਕੀ ਨਿਯਮ ਹਨ।

ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 8 ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਕੋਲ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੀ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਰੱਖਣ? ਜਾਣੋ ਕਾਨੂੰਨ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਕੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ?

ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਐਕਟ 1995 ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤੀ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਕਾਨੂੰਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਯਾਨੀ ਜੇਕਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡਣੀ ਪਵੇਗੀ।

ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਖਣਾ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਐਕਟ 1967 ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਰਪਣ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੇੜਲੇ BLS ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਰਪਣ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਰਹੇਗਾ। ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਾਂਗ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਵੀਜ਼ਾ, OCI ਕਾਰਡ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੌਂਸਲਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਰਪਣ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਭਾਵ ਇਹ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਉੱਥੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (OCI) ਕਾਰਡ ਧਾਰਕਾਂ ਵਜੋਂ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। OCI ਕਾਰਡ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ OCI ਕਾਰਡ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਧਾਰਕ ਨੂੰ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ।

ਕਿੰਨੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?

ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਵਕੀਲ ਆਸ਼ੀਸ਼ ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲੈਣ ਦੇ ਕਈ ਨਿਯਮ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਨਿਯਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਜਾਣੋ ਕਿੰਨੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

1- ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਕੇ: ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੜਕੇ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ।

2- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ ਹਨ: ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।

3- ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹੋ…: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਾਰਮਿਕ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਅਮੈਂਡਮੈਂਟ ਐਕਟ (ਸੀ.ਏ.ਏ.) ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਧਾਰਮਿਕ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਥੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ 31 ਦਸੰਬਰ 2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਸੀ ।

4- ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ: ਨਿਯਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

5- ਜਨਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ: ਭਾਰਤ ‘ਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।