ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਮਸਜਿਦਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ISIS-K ਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਮਾਸਕੋ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਨਿਸ਼ਾਨਾ?

ਜਿਸ ਸਮੂਹ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਦੇ ਘਾਤਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਹੈ, ਉਹ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਖੁਰਾਸਾਨ ਜਾਂ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਕੇ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਫੀ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਆਈਐਸ ਅੱਤਵਾਦੀ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਖੁਰਾਸਾਨ ਨੇ ਇਹ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸਮੂਹ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਰੂਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮਾਸਕੋ ਦਾ ਕ੍ਰੋਕਸ ਕੰਸਰਟ ਹਾਲ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਨਾਲ ਹਿੱਲ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ 140 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸੈਂਕੜੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨਾਜ਼ੁਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਸਮੂਹ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਘਾਤਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਖੁਰਾਸਾਨ ਜਾਂ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਕੇ, ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਮਸਜਿਦਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਦਾ ਲੰਬਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਆਈਐਸ ਅੱਤਵਾਦੀ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਖੁਰਾਸਾਨ ਨੇ ਇਹ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸਮੂਹ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ISIS-K ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ?

ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਈਰਾਨ, ਦੱਖਣੀ ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-K ਯਾਨੀ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਖੋਰਾਸਾਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ, ਖੁਰਾਸਾਨ ਦੇ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਇਕਾਈ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 2014 ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਪੂਰਬੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋਇਆ। ਇੱਥੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਕੋਲ ਲਗਭਗ 20 ਮਾਡਿਊਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-K ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਖੁਰਾਸਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਲਈ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 2021 ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ISIS, ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਖੇਤਰੀ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਉਸਨੇ 2018 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਹੈ।

ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਹਮਲਿਆਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ?

ISIS-K ਦਾ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਮਸਜਿਦਾਂ ਸਮੇਤ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2024 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਯੂਐਸ ਨੇ ਸੰਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਸਮੂਹ ਨੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋਹਰੇ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਕੀਤੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਤੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ, ISIS-K ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਦੂਤਾਵਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਆਤਮਘਾਤੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਸੀ। ਇਹ ਸਮੂਹ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ‘ਤੇ 2021 ਦੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਵਾਲੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਿਕਾਸੀ ਦੌਰਾਨ 13 ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਕਈ ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਸਨ।

ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਜਨਰਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ISIS-K ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਅਮਰੀਕੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਤਾਂ ‘ਤੇ “ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇ” ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਰੂਸ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ?

ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮੂਹ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ। ISIS-K ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਪੁਤਿਨ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੂਹ ਰੂਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਅਤਿਵਾਦੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਕੋ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਹਨ।