ਜਿਨਪਿੰਗ ਝੁਕੇ, ਭਾਰਤ ਹੋਇਆ ਰਾਜ਼ੀ, ਕੀ LAC ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਰੂਸ?

PM ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਤੇ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ.

ਰੂਸ ਦੇ ਕਜ਼ਾਨ ‘ਚ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਮੇਲਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਰਹੱਦੀ ਸਮਝੌਤੇ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। LAC ‘ਤੇ ਗਸ਼ਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ‘ਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਫੌਜੀ ਰੁਕਾਵਟ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਖੁਦ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਐਲਏਸੀ ‘ਤੇ ਗਸ਼ਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ 2020 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਪਰਤਣਗੇ। ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਪਿਛਲੇ 4 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਤਣਾਅ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗਾ।

ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਵਾਉਣ ‘ਚ ਰੂਸ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਵੇਂ ਸਮਝਦੇ ਹਨ? ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੋ. ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਚਾਰ ਦੋਸਤ ਅਮਰੀਕਾ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਫਾਈਵ ਆਈਜ਼ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਦੂਜਾ ਸਮੂਹ ਬ੍ਰਿਕਸ ਹੈ। ਪੁਤਿਨ ਕਜ਼ਾਨ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਰਾਹੀਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੁਤਿਨ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਰੂਸ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦੋ ਦੋਸਤ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਨ।

ਰੂਸ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਨੂੰ ਇਕ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ?

ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਵਿਕਰਮ ਮਿਸਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਕਈ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਬੈਠਕਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਮਿਸਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਹਫਤਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਚਾਂ ‘ਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਹਨ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਜੀਤ ਡੋਭਾਲ ਸਤੰਬਰ ‘ਚ ਰੂਸ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਚੀਨ ਦੇ ਐਨਐਸਏ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਉਥੇ ਸਨ। ਅਜੀਤ ਡੋਭਾਲ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵਾਂਗ ਡੋਭਾਲ ਅਤੇ ਵਾਂਗ ਯੀ ਨਾਲ ਰੂਸ ਦੇ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ‘ਚ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ‘ਚ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਛੇਤੀ ਹੱਲ ਕੱਢਣ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਫ੍ਰੀਕਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟਾਂ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੌਜੀ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਯਤਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।

ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡੋਭਾਲ ਨੇ ਵਾਂਗ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਲਏਸੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਰੂਸੀ ਮੀਡੀਆ ‘ਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ ਸੀ ਕਿ ਰੂਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਇਕ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਰੂਸ ਦੇ ਸੁਆਰਥ

ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਪਿੱਛੇ ਰੂਸ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਵਾਰਥ ਹੈ। ਪੁਤਿਨ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਨ। ਜੇਕਰ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਬ੍ਰਿਕਸ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਰੂਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਏਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਰੂਸ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ ਕਿ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ, ਜਿਨਪਿੰਗ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣ। ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਮੀਡੀਆ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਪਰ ਚੀਨ ਜੰਗ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ?

ਇਕ ਪਾਸੇ ਐਲਏਸੀ ‘ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਜੰਗ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ? ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਜੰਗ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਿਹੇ ਹਨ। ਜਿਨਪਿੰਗ ਪਿਛਲੇ 3 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਬਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨ ਚੀਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫੋਕਸ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਇਰਾਨ ਤਣਾਅ ‘ਤੇ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਅਤੇ ਤਾਇਵਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਧ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਚੀਨ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਫੈਸਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰੂਸ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਹੋਵੇਗਾ।