ਸਰਦੀਆਂ ‘ਚ ਕਿਉਂ ਪੈ ਰਿਹਾ ਮੀਂਹ, ਕਿ ਠੰਡ ਵਧੇਗੀ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ? ਜਾਣੋਂ ਸਭ ਕੁੱਝ

ਦਿੱਲੀ-NCR ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਨੇ ਠੰਡ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ (IMD) ਨੇ ਮੀਂਹ ਲਈ ‘ਆਰੇਂਜ’ ਅਲਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਹਲਕੀ ਧੁੰਦ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਰ ਇਹ ਮੀਂਹ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ। ਆਮਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ‘ਚ ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਚ ਨਮੀ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਬਰਸਾਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ ਹੀ ਮੀਂਹ ਕਿਉਂ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਸਾਤ ਲਈ ਕੌਣ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ?

ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸਨੂੰ ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਝੀਏ। ਦਰਅਸਲ, ਮੈਡੀਟੇਰੀਅਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਾਲਾ ਤੂਫਾਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਧੁੰਦ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਧੁੰਦ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੀਂਹ ਹਰ ਸਾਲ ਹੋਵੇ।

ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਮੈਟਰੋਲੋਜੀ (IITM), ਪੁਣੇ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧੇਗਾ, ਮੀਂਹ ਪਵੇਗਾ। ਧੁੰਦ ਰਹੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਠੰਡ ਵੀ ਵਧੇਗੀ।

ਕੀ ਠੰਡਾ ਵਧੇਗੀ?

ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੀਂਹ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਠੰਢ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਠੰਡ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਚੌਕਸ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ?

ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਠੰਡ ਦੇ ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ? ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਮੀਂਹ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਮੀਂਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮੀਂਹ ਦੀ ਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਹੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋਂ- ਪੰਜਾਬ ਚ ਤੂਫਾਨ ਤੇ ਹਨੇਰੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ: 2 ਜਨਵਰੀ ਤੱਕ ਸੀਤ ਲਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ ਬੂੰਦਾਬਾਂਦੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਚ ਗੜੇਮਾਰੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ

ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਸਮੇਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਮੀਂਹ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਭਾਰੀ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਾਨਸੂਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਛੱਪੜਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੀਂਹ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋਂ- ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਚ ਬਦਲਿਆ ਮੌਸਮ, ਗੜ੍ਹੇਮਾਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਨੇ ਵਧਾਈਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ

ਇਸ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਮੱਠੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਠੰਡ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਮੀਂਹ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਧੁੰਦ ਵਧੇਰੇ ਸੰਘਣੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ।

ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਨਮੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਦੀ ਸ਼ਮਤਾ ਬਹੁਤ ਘਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਧੁੰਦ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਮੀਂਹ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਵੀਂ ਧੁੰਦ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਵਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।