ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 85% ਤੱਕ ਸੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ, ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਕਿਊਂ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਖ਼ਤਮ

ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ

Inheritance Tax: ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪਿਤਰੋਦਾ ਨੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅਸਿੱਧੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਂਗ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨੇ ਪਲਟਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਕੀ ਹੈ?

ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵੇਲੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਸੀ ਕਿ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਈ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦੂਜੀ ਦਲੀਲ ਇਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਟੈਕਸ ਕਿਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ‘ਚ ਹੋਏ ਖਰਚਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਟੈਕਸ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ 1985 ਵਿੱਚ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, 85% ਟੈਕਸ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਵਜੋਂ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਰਾਏ

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਟੈਕਸ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਲਵੰਤ ਜੈਨ ਨੇ TV9 ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਇਹ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਖਰਚਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਗਰਾਹੀ ਘੱਟ ਸੀ। ਜੈਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸੇ ਲਈ ਚੀਨ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1991 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਜਵਾਦ ਵਿਵਸਥਾ ਸੀ, ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 100 ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ ਸਿਰਫ਼ 97 ਰੁਪਏ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਕਾਰ ਖ਼ੁਦ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਈ ਸੀ। ਟੈਕਸ ਆਮਦਨ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ।

ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਕੀ ਹੈ?

ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ 100 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿਰਫ 45% ਉਸ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ 55% ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਟੈਕਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਮਕਾਨ ਵਾਰਸ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਟੈਕਸ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਨਾਲ ਵਾਰਸ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਕੋਟਕ ਬੈਂਕ ਤੇ RBI ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਨਵੇਂ ਆਨਲਾਈਨ ਗ੍ਰਾਹਕ ਜੋੜਣ ਤੇ ਲਗਾਈ ਰੋਕ

ਇੱਕ ਨਿਯਮ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 6 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਸਤੀ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਇਓਵਾ ਨੇ ਟੈਕਸ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ 5% ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ 2025 ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਟੈਕਸ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਰਾਜ ਮੁਤਾਬਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ 1% ਤੋਂ ਘੱਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 20% ਤੱਕ ਦੀ ਰੇਂਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਛੋਟ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਕਮਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਟੈਕਸ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਆਕਾਰ, ਰਾਜ ਦੇ ਟੈਕਸ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।