Itikaf In Ramadan: ਕੁਝ ਲੋਕ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਸਜਿਦ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ?
Itikaf Ki Hai: ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਬਰਕਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸਭ ਕੁਝ ਛੱਡ ਕੇ ਅੱਲਾ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਜਲਦੀ ਕਬੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਨਮਾਜ ਪੜਦਾ ਹੋਏ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਮਾਜ਼ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖ ਕੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਹਿਮ ਦੀ ਦੁਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ‘ਇਤਕਾਫ਼’ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਨਫਲੀ ਅਰਥਾਤ ਸਵੈਇੱਛਕ ਇਬਾਦਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੁਨਿਆਵੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਦਸ ਦਿਨ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ 20ਵੇਂ ਰੋਜ਼ੇ ਨੂੰ ਮਗਰੀਬ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ, ਖਾਲੀ ਕਮਰੇ ਜਾਂ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਦਸ ਦਿਨ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਜੇ ਉਹ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਉਹ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਜੇ ਉਹ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਸਜਿਦ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਕੇ ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਬਸ ਬਹੁੱਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਕੀ ਹੈ?
ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਇਬਾਦਤ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਕੁਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਇਤਕਾਫ਼। ਇਹ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਇਬਾਦਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਸੁੰਨਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੈਗੰਬਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਏ ਸਨ। ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਤਕਾਫ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਜਾਂ ਵਚਨਬੱਧਤਾ। ਇਤਕਾਫ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿਸੇ ਮਸਜਿਦ ਜਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਰਹਿ ਕੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਲਗਾਉਣਾ।
ਦਾਰੁਲ ਕੁਰਾਨ ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਦੇ ਮੁਫਤੀ ਸਲਾਹੁਦੀਨ ਕਾਸਮੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਤਕਾਫ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਤ-ਏ-ਮੁਵੱਕੀਦਾ ਹੈ। ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਸਾਹਿਬ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਤਕਾਫ ਸਾਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਤੀਜੇ ਅਸ਼ਰੇ ਵਿੱਚ ਯਾਨੀ ਆਖਰੀ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਬਿਹਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇਹ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਸੁੰਨਤ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਸਥਾਨਕ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਤਕਾਫ਼ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਾਕੀ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਹਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਨਵੀ ਸਲੱਲਾਹੂ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਫਰਮਾਇਮਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਤਕਾਫ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਤਕਾਫ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਹਨ ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਤਕਾਫ਼ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮਵ ਕਰਨ ਦਾ ਸਵੱਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਕਿੱਥੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਮਰਦ ਘਰ ਵਿਚ ਇਤਕਾਫ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਉਹ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਪਰਦੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹਨ ਅਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਮਾਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਔਰਤਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਇਤਕਾਫ਼ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਦਾਰੁਲ ਕੁਰਾਨ ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਦੇ ਮੁਫਤੀ ਸਲਾਹੁਦੀਨ ਕਾਸਮੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਅਸ਼ਰਾ ਯਾਨੀ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਸੁੰਨਤ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ 1 ਘੰਟਾ, 1 ਦਿਨ ਜਾਂ 2 ਦਿਨ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਇਤਕਾਫ਼ ਨਫ਼ਲੀ ਇਤਕਾਫ਼ ਗਿਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਨਾਤ-ਏ-ਮੁਵਾਕਦਾ ਇਤਕਾਫ਼ ਰਮਜ਼ਾਨ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਆਖਰੀ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਤਕਾਫ਼ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬੈਠ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਬੱਚਾ ਹੋਵੇ, ਜਵਾਨ ਜਾਂ ਬੁੱਢਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਉਮਰ 14 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਉਹ ਬਾਲਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਕਦੋਂ ਖ਼ਰਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਇਤਕਾਫ਼ ਦੇ ਕਈ ਨਿਯਮ ਹਨ। ਇਤਕਾਫ਼ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਿਨਾਂ ਲੋੜ ਤੋਂ ਮਸਜਿਦ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਇਤਕਾਫ਼ ਮਕਰੂਹ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਬਾਥਰੂਮ ਜਾਣਾ ਇਤਕਾਫ਼ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ?
ਸੁੰਨਤ ਇਤਕਾਫ਼- ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਤਕਾਫ਼ ਨੂੰ ਸੁੰਨਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਤਕਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਨਫਲੀ ਇਤਕਾਫ਼- ਇਤਕਾਫ ਸਾਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਿਨ ਜਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਨਫਲ ਯਾਨੀ ਸਵੈਇੱਛਕ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਜੀਬ ਇਤਕਾਫ਼- ਜੇਕਰ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਵਾਜਿਬ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਤੀ ਮੰਨਤ ਮੰਨਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਮੰਨਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨਾ। ਇਹ ਕਹਿਣ ਜਾਂ ਸੋਚਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇੰਨੇ ਦਿਨ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਾਂਗਾ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਦੁਆਰਾ ਕੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ 10 ਦਿਨ ਇਤਕਾਫ ਕਰੇਗਾ, ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਹੱਜ ਅਤੇ ਦੋ ਉਮਰਾਹ ਦਾ ਸਵਾਬ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਰੇ ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਈ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਤਕਾਫ਼ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਮਿੰਟ ਅਤੇ ਹਰ ਪਲ ਇਬਾਦਤ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਸੌਣਾ, ਉਸ ਦਾ ਖਾਣਾ, ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਉੱਠਣਾ-ਬੈਠਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਇਤਕਾਫ਼ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਨ?
ਇਤਕਾਫ਼ ਵਿੱਚ, ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਘਰ ਅਰਥਾਤ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ, ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਇਸ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। , ਉਹ ਮਸਜਿਦ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਏਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਦੇ ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਛੱਡੇ। ਇਤਕਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਈਦ ਦਾ ਚੰਦ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮਸਜਿਦ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।