07-11- 2024
TV9 Punjabi
Author: Isha Sharma
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 3,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਆਖ਼ਰ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ?
ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ATM ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਕੇ 2,15,767 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਤੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2,19,281 ਸੀ।
ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਆਨਲਾਈਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਹੁਣ ਕਿਊਆਰ ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਕਦੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਮੰਗ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ।
ਆਨ-ਸਾਈਟ ਏਟੀਐਮ ਉਹੀ ਹਨ ਜੋ ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਘਟ ਗਈ ਹੈ।
ਆਫ-ਸਾਈਟ ਏਟੀਐਮ ਮਾਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਬੈਂਕਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ।
ਏਟੀਐਮ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਰਚਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਰਾਇਆ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਕਦੀ ਭਰਨ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਬੈਂਕਾਂ ਲਈ ਘਾਟੇ ਦਾ ਸੌਦਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
UPI ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਪੇਮੈਂਟ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਡਿਜੀਟਲ ਪੇਮੈਂਟ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ATM ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਰ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2019-20 ਵਿੱਚ ਔਨਲਾਈਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ 3,40,026 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸੀ, ਜੋ 2023-24 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 16,44,302 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ UPI ਦਾ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ।
ਆਨਲਾਈਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਡਿਜੀਟਲ ਪੇਮੈਂਟ ਹੋਰ ਵਧਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਬੈਂਕ ਹੁਣ ਘੱਟ ਏਟੀਐਮ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।