28-08- 2024
TV9 Punjabi
Author: Isha Sharma
ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ 2024 ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਟਰਨਓਵਰ 55840 ਮਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਿੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੈ?
ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਧੰਦਾ ਵੀ ਜ਼ੋਰਾਂ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਧੰਦਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਕਾਫੀ ਕਮਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਫਰੀਕਾ ਤੱਕ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਾਵਟੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸ਼ਾਖਾ - ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਨੇ ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਅਲਕੋਹਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਰ ਚਾਰ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਤਲ ਸ਼ਰਾਬ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਰਾਬ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਵੇਚਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਨਾ ਦੇਣਾ ਪਵੇ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਭੁਲੇਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਮਤਲਬ ਦੇਸੀ ਸ਼ਰਾਬ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੇਸੀ ਸ਼ਰਾਬ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਕਾਇਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੇਵਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਿੱਧਾ ਖਤਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਜੇਕਰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਵੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਈਥਾਨੌਲ ਵਰਗੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਰਕੀਟ ਰਿਸਰਚ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਇਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਯੂਰੋਮੋਨੀਟਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਤਸਕਰੀ ਕਈ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਜਿਵੇਂ ਬ੍ਰਾਂਡੇਡ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਖਾਲੀ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਨਾ।
ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਆਕਸਫੋਰਡ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2019 'ਚ 70 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਉਦਯੋਗ ਤੋਂ 262 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ ਸੀ। ਨਾਲ ਹੀ, 23 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਾਭ ਹੋਏ। ਇਹ ਡੇਟਾ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ 'ਤੇ ਭਾਰੀ ਟੈਕਸ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਟੈਕਸ ਖਰੀਦ ਮੁੱਲ ਦਾ 50 ਫੀਸਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਤਰਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਸਿਗਰਟ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਰਾਬ ਖਰੀਦੇਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੁੱਢਲੀ ਲੋੜ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸ਼ੌਕ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ 'ਤੇ ਟੈਕਸ ਵੀ ਭਾਰੀ ਹੈ।