ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਪਰਤੇ… ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੀ-ਕੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ… ISS ‘ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਤੈਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਪਸੂਲ ਕਿੱਥੇ ਉਤਰੇਗਾ? ਜਾਣੋ …
Shubhanshu Shukla: ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਡ੍ਰੈਗਨ ਕੈਪਸੂਲ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਉਤਰਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਸਮੁੰਦਰ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਾਈਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਇੱਕ ਬੈਕਅੱਪ ਸਾਈਟ ਵੀ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ISS ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲ ਵੀ ਦੇਰ ਹੋਈ ਤਾਂ ਕੈਪਸੂਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਕਈ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਉਤਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
Shubhanshu Shukla Returns From ISS: ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ 18 ਦਿਨ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਸਹਿ-ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨਾਲ 15 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 3 ਵਜੇ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ। 23 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦੁਪਹਿਰ 3 ਵਜੇ ਉਤਰਿਆ। ਉਹ 14 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 4:45 ਵਜੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ 7 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਆਈਸੋਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਗੇ।
Axiom 4 ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ 25 ਜੂਨ ਨੂੰ, ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਆਈਐਸਐਸ (International Space Station) ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ 26 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ ਆਈਐਸਐਸ ਪਹੁੰਚੇ। ਮਿਸ਼ਨ ਚਾਲਕ ਦਲ ਦੇ ਚਾਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 14 ਦਿਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾ 18 ਦਿਨ ਚੱਲੀ।
International Space Station ਤੋਂ ਪਰਤਣ ਵਾਲੇ ਇਹ 4 ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ
ਨਾਸਾ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਅਤੇ ਐਕਸੀਓਮ ਸਪੇਸ ਵਿਖੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਪੈਗੀ ਵਿਟਨ ਵਪਾਰਕ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਮੁੱਖ ਪਾਇਲਟ ਹਨ। ਪੋਲੈਂਡ ਦੇ ਈਐਸਏ (ਯੂਰਪੀਅਨ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ) ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ, ਸਲਾਵੋਜ ਉਜ਼ਨਾਂਸਕੀ ਵਿਸਨੀਏਵਸਕੀ ਅਤੇ ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਹੁਨਰ HUNOR (ਹੰਗਰੀ ਤੋਂ ਔਰਬਿਟ) ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਟਿਬੋਰ ਕਪੂ ਵੀ ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਲਾੜ ਗਏ ਸਨ। 18 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਰੇ ਚਾਰ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਹੁਣ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਹਨ।
Ax-4 Mission | Return https://t.co/7OR2AJF2FM
— Axiom Space (@Axiom_Space) July 15, 2025
ਵਾਪਸੀ ‘ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਉਤਰੇਗਾ ਕੈਪਸੂਲ, ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੈਅ ?
ਦਰਅਸਲ, ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਹੀ, ਇਹ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ISS ਤੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਕੈਪਸੂਲ ਆਪਣੀ ਵਾਪਸੀ ‘ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਉਤਰੇਗਾ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਟੀਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਮੈਥਮੈਟਿਕਸ ਅਤੇ ਪਲਾਨਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਟੀਮ ਇਸ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸਦੀ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਦੇ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਖ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਿਮੂਲੇਟੇਡ ਸਿਸਟਮ ‘ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ISS ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਵੇਲੇ ਡ੍ਰੈਗਨ ਕੈਪਸੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲ ਦੀ ਵੀ ਦੇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਾਈਟ ਸੈਂਕੜੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਔਰਬਿਟ ਤੋਂ ਐਂਟਰੀ ਪੁਆਇੰਟ ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਤੈਅ
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਧਰਤੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ 28 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ISS ਕਿਸ ਸਮੇਂ ਕਿੱਥੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਐਂਟਰੀ ਬਰਨ ਅਤੇ ਡੀ-ਆਰਬਿਟ ਬਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਇਸ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਮਿਸ਼ਨ ਲਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸਨੂੰ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਪਸੀ ‘ਤੇ ਵੀ ਇਹੀ ਗੱਲ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ, ISS ਕੈਪਸੂਲ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲ ਦੀ ਵੀ ਦੇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੈਅ ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਾਈਟ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੈਅ ਐਂਗਲ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੀ ਗੁਰੂਤਾ ਖਿੱਚ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਪਰਤੇ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ
ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਪਲਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਲੈਂਡਿੰਗ ਜੋਨ
ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਲੈਂਡਿੰਗ ਜ਼ੋਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੈਕਅੱਪ ਲੈਂਡਿੰਗ ਜ਼ੋਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ, 1 ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਸਾਰੇ ਕੈਪਸੂਲ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਨੂੰ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਿੱਥੇ ਹੋਵੇਗੀ, ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਮੌਸਮ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਕਿਵੇਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਮੀਂਹ ਜਾਂ ਤੂਫਾਨ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਬਦਲ ਕੇ ਬੈਕਅੱਪ ਸਾਈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਉਤਰਦਾ ਹੈ ਕੈਪਸੂਲ?
ਆਈਐਸਐਸ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਦਰਅਸਲ, ਜਦੋਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਗਤੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ 28 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਉਤਾਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ ਜੋ ਉਜਾੜ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਵੇ। ਸਮੁੰਦਰ ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਥਾਂ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਾਣੀ ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਉਤਰਦੇ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਝਟਕਾ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਰਿਕਵਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਆਸਾਨ
ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਨਾ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਰਿਕਵਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਕੈਪਸੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਟੀਮਾਂ ਤੁਰੰਤ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੈਪਸੂਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਰਾਹੀਂ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਪਰਖੀ ਹੋਈ ਤਕਨੀਕ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਰੂਸ ਦਾ Soyuz ਸੀ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਵੀ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਜਿਆਦਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ।
ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦਾ ਸਪੇਸ ਤੋਂ ਨਮਸਕਾਰ
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ 18 ਦਿਨਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ?
ਮਿਸ਼ਨ 14 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਹ 18 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਚੱਲਿਆ। ਉੱਥੇ 60 ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 7 ਇਸਰੋ ਦੇ ਸਨ। ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ 263 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸਾਮਾਨ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਲਿਆਏ ਹਨ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਇਸਰੋ ਲਈ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨ ਗਗਨਯਾਨ 2027 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਲਈ ਕਿਉਂ ਹੈ ਖਾਸ?
ਐਕਸੀਓਮ 4 ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੇ ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸਰੋ ਦੇ ਗਗਨਯਾਨ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸਦੀ ਯੋਜਨਾ 2027 ਲਈ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਸ਼ੁਕਲਾ ਲਈ ਸੱਤ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੈੱਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੇਥੀ ਅਤੇ ਮੂੰਗ ਦਾ ਪੁੰਗਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
