ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ 121 ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਵੋਟਿੰਗ, ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ ਕਿਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਸੀ ਦਬਦਬਾ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਹੋਈ ਨਿਰਾਸ਼ਾ?
Bihar Election: 2020 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ 'ਚ 121 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੋਚਕ ਮੁਕਾਬਲਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਮਹਾਂਗਠਜੋੜ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ 61 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ NDA ਨੇ 59 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਅੰਤਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਗਠਜੋੜਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਤੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ।
ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ‘ਚ, ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸਿਰਫ਼ ਵੋਟਿੰਗ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਪੂਰੇ ਚੋਣ ਚੱਕਰ ਲਈ ਸੁਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ 2025 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੜਾਅ ‘ਚ 121 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਵੋਟਿੰਗ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਅੱਗੇ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੇਗੀ। ਜਨਸੂਰਾਜ, ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੇ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਐਨਡੀਏ ਤੇ ਮਹਾਂਗਠਜੋੜ ਦੋਵੇਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਨੇੜਲੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਜਾਂ ਉਲਟਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ ਸੀਟਾਂ ਤੇ ਵੋਟ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ‘ਚ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਤਰ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਪੜਾਅ ਹੋਰ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਗਿਆ।
2020 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ, ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ 121 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਰੋਚਕ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ। ਮਹਾਂਗਠਜੋੜ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ 61 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਐਨਡੀਏ ਨੇ 59 ਜਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਅੰਤਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ ਦੋਵਾਂ ਗਠਜੋੜਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਤੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੇ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੱਤਾ ਕਿਸ ਕੋਲ ਰਹੇਗੀ। ਐਲਜੇਪੀ ਨੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ‘ਚ ਜੇਡੀਯੂ ਨੂੰ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੱਚਾ ਫਤਵਾ ਲਗਭਗ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਅੰਤਮ ਨਤੀਜੇ ‘ਚ ਇਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਅੰਤਰ ਨੇ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।
ਆਰਜੇਡੀ, ਭਾਜਪਾ ਤੇ ਜੇਡੀਯੂ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਪਾਰਟੀ-ਵਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ, ਤਾਂ 2020 ‘ਚ, ਆਰਜੇਡੀ 121 ‘ਚੋਂ 42 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ। ਕੁੱਲ 75 ਸੀਟਾਂ ‘ਚੋਂ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਜਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਕੇਤ ਸੀ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅੰਤ ‘ਚ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਜਪਾ ਨੇ 32 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਤਾਕਤ ਦਿਖਾਈ। ਜੇਡੀਯੂ ਨੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, 121 ਸੀਟਾਂ ‘ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 23 ‘ਤੇ ਹੀ ਸਬਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ਲੈਫਟ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ 8 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਲੈਫਟ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ 11 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਨਤੀਜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਬਹੁ-ਪਾਰਟੀ ਅਧਾਰਤ ਰਹੀ।
ਕਿਹੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਸ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ?
ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ 18 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ‘ਚ ਹੋਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੁਜ਼ੱਫਰਪੁਰ, ਗੋਪਾਲਗੰਜ, ਸਿਵਾਨ, ਸਾਰਨ, ਵੈਸ਼ਾਲੀ, ਸਮਸਤੀਪੁਰ ਤੇ ਬੇਗੂਸਰਾਏ ਵਰਗੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ‘ਚ ਜਾਤੀ ਸਮੀਕਰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਟਨਾ, ਭੋਜਪੁਰ, ਬਕਸਰ ਤੇ ਨਾਲੰਦਾ ‘ਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚੇਤਨਾ ਤੇ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਤਾਕਤ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ, ਪਟਨਾ ਤੇ ਮਗਧ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਮਹਾਂਗਠਜੋੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਐਨਡੀਏ ਨੇ ਲੀਡ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਖੇਤਰੀ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਦੇ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਜੇਡੀਯੂ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮੀਦਵਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ। ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ, ਜੇਡੀਯੂ ਨੇ ਐਨਡੀਏ ਦੀ ਟਿਕਟ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮੀਦਵਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ। ਜੇਡੀਯੂ ਨੇ 57 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਚੋਣ ਲੜੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਨੇ 48 ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਚੋਣ ਲੜੀ। ਜੇਡੀਯੂ ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਦੋਵੇਂ ਲੈਫਟ ਪਾਰਟੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਆਰਜੇਡੀ ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ‘ਚ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਐਲਜੇਪੀ (ਆਰ) ਤੇ ਆਰਐਲਐਸਪੀ ਕੋਲ ਕੁਝ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਠਜੋੜ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਐਨਡੀਏ ਆਪਣਾ ਪੁਰਾਣਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਤੇ ਗੁਆਚਿਆ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਜਨਸੂਰਾਜ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਗਠਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ
ਇਸ ਚੋਣ ‘ਚ ਜਨਸੂਰਾਜ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਨੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਕਿਸ਼ੋਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਇਹ ਪਾਰਟੀ ਹਰ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਚਲਾਏ ਗਏ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਜਨ ਸੰਪਰਕ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਚੋਣ ਮੈਦਾਨ ‘ਚ ਉਤਰੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਇਹ ਦੱਸਣਗੇ ਕਿ ਜਨਸੂਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਾਰਟੀ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਰਸਤਾ ਕਿਉਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੇਗਾ?
ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਜੰਗ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜਿੱਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੀਟਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਰਾਜ ਲਈ ਚੋਣ ਸੁਰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਐਨਡੀਏ ਇੱਥੇ ਲੀਡ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ-ਭਾਜਪਾ ਗੱਠਜੋੜ ਅਜੇ ਵੀ ਜਨਤਾ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜੇਕਰ ਮਹਾਂਗੱਠਜੋੜ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਤਾਕਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਹਾਰ ‘ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਕੇਤ ਦੇਵੇਗਾ ਤੇ ਜੇਕਰ ਜਨਸੂਰਾਜ ਕੁੱਝ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤਣ ‘ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਖੇਡ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
